Róża jest stanem zapalnym skóry i tkanki podskórnej, wywołanym przez paciorkowce grupy A, głównie Streptococcus pyogenes. Zakażenie występuje najczęściej w organizmie ludzkim w okolicy nosa, gardła i odbytu, oraz może przenosić się przez kontakt bezpośredni. Bakterie dostają się do organizmu przez uszkodzoną skórę lub błonę śluzową i szerzą się naczyniami chłonnymi.

Osoby starsze, dzieci i noworodki są bardziej narażone na zachorowanie. Czynniki ryzyka obejmują przewlekły obrzęk kończyny, przebytą zakrzepicę żył głębokich, owrzodzenia żylakowe, cukrzycę, dożylne przyjmowanie narkotyków, choroby skóry ze świądem, grzybicę stóp oraz zaniedbania higieniczne. Okres inkubacji wynosi 1-4 dni.

Róża to dość częsta choroba. W 2013 roku w Polsce odnotowano 5242 zachorowania na różę, z czego 44,8% przypadków wymagało hospitalizacji.

Choroba zaczerwieniona - nagła i szybka infekcja skóry i tkanki podskórnej. Główne objawy tej choroby to zmiany skórne.

Najczęściej występuje na podudziu (>80% przypadków), twarzy oraz u kobiet po mastektomii. Skóra staje się czerwona, błyszcząca, spuchnięta, wyraźnie odróżniona od zdrowej skóry, bolesna, cieplejsza. Czasami można zauważyć drobne wybroczyny zarówno na zmienionej skórze, jak i na obrzeżach zmian. Może wystąpić także zaczerwienienie skóry wzdłuż naczyń chłonnych („smugi”, „pręgi”). Węzły chłonne w pobliżu zakażonego obszaru mogą być powiększone i bolesne (np. w przypadku zakażenia podudzia – węzły pachwinowe).

Oprócz obrzęków, związanych z rozprzestrzenianiem się bakterii, choroba często wiąże się z objawami ogólnymi: dreszcze, wysoka gorączka do 40–41°C, złe samopoczucie. Może dojść do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych.

Choroba nie zapewnia odporności na ponowne zakażenie, dlatego często się nawraca, szczególnie u osób podatnych. Zaawansowana choroba może prowadzić do poważnych komplikacji ogólnoustrojowych.

W zależności od objawów skórnych, róży można podzielić na różne postacie kliniczne:

• ropięzną róże – z pęcherzami wypełnionymi jasną treścią; ustępuje bez blizn
• krwotoczną różę – z krwawymi wylewami; ustępuje bez blizn
• zgorzelinową różę – ciężka forma z obszarami martwicy; często pozostawia blizny
• pełzającą lub wędrującą różę – gdy infekcja rozprzestrzenia się wzdłuż naczyń limfatycznych; czasami objawy mogą pojawić się w odległych miejscach, np. na drugiej stopie lub dłoni
• nawracającą różę – często powoduje powikłania, takie jak słoniowacizna kończyn spowodowana zaburzeniami odpływu chłonki.

Badanie medyczne może ujawnić podwyższoną temperaturę ciała oraz charakterystyczne zmiany skórne.

Jeśli podejrzewasz infekcję skóry, skonsultuj się z lekarzem pierwszego kontaktu, aby omówić dalsze kroki. W zależności od stanu zdrowia pacjenta i istniejących chorób, lekarz może zdecydować o podjęciu leczenia w domu lub skierować pacjenta do szpitala.

Zwykle do ustalenia diagnozy i rozpoczęcia leczenia wystarcza informacje podane przez pacjenta i obserwacje z badania fizykalnego. Lekarz czasami korzysta z badań laboratoryjnych, takich jak morfologia krwi, w której można zauważyć podwyższone poziomy białych krwinek, neutrofilii, podwyższone CRP oraz zwiększone miano ASO. W niektórych przypadkach zaleca się wykonanie USG kończyn dolnych za pomocą metody Dopplera w celu wykluczenia zakrzepicy żył.

Aby skutecznie leczyć różę, konieczne jest stosowanie antybiotyków. W łagodnym przypadku leczenie odbywa się w domu za pomocą antybiotyków doustnych, podczas gdy w ciężkich przypadkach zalecana jest hospitalizacja i antybiotyki dożylnie. Najczęściej stosuje się antybiotyki z grupy penicylin lub ich pochodne. Poprawa stanu zdrowia po zastosowaniu leczenia zwykle jest szybka, czasem nawet na drugi dzień objawy zaczynają się zmniejszać. Jednak czasami efekty leczenia mogą pojawić się po kilku tygodniach, dlatego konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza i nieprzerywanie antybiotykoterapii. Długość stosowania antybiotyków może być różna. W przypadku pogorszenia się stanu pacjenta leczonego ambulatoryjnie, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, ponieważ może być potrzebna hospitalizacja.

W celu złagodzenia objawów choroby stosuje się środki przeciwbólowe i pomocnicze w obniżaniu gorączki, takie jak paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne. Lokalnie można stosować też okłady chłodzące (na przykład z jałowego roztworu NaCl), należy unikać opatrunków uciskowych, a w przypadku róża na kończynie zaleca się uniesienie kończyny w celu zmniejszenia obrzęku. W pewnych sytuacjach lekarz może zalecić leki moczopędne do zmniejszenia obrzęków oraz leki poprawiające krążenie. Po zakończeniu leczenia róża może być podawany profilaktycznie leki przeciwzakrzepowe.

Stosowanie odpowiedniego antybiotyku zwykle prowadzi do całkowitego wyleczenia róża. Choroba rzadko pozostawia powikłania. Wyleczona i odpowiednio leczona róża zazwyczaj kończy się zdrowieniem w ciągu 1–2 tygodni. Czasami mogą występować złuszczanie skóry oraz miejscowe przebarwienia. W przypadku róża na dolnej kończynie czasami może utrzymywać się przewlekły obrzęk. Niemniej jednak, w przypadku ciężkiego przebiegu choroby może być potrzebne leczenie szpitalne.

Po przebyciu róża organizm nie staje się odporny na ponowne zachorowanie. Skłonność do nawrotów jest na tyle specyficzna, że rumień zwykle pojawia się dokładnie w tych samych miejscach, co w przypadku poprzednich zakażeń. Toksyny wydzielane przez paciorkowce mogą prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia układu limfatycznego, dlatego leczenie nawrotowej róża może wymagać kilkumiesięcznej kuracji.

Po zakończeniu leczenia w warunkach domowych zalecana jest wizyta kontrolna u lekarza w celu oceny skuteczności terapii i możliwych powikłań.

Prawdopodobieństwo zachorowania na różę rośnie wraz z osłabieniem odporności organizmu, zwłaszcza u osób starszych, chorych na cukrzycę oraz podatnych na infekcje bakteryjne i wirusowe.

Najlepszym sposobem uniknięcia zachorowania na różę jest skuteczne leczenie infekcji, w tym anginy. Ważne jest również dbanie o ogólną odporność poprzez zdrową dietę, unikanie nałogów i regularną aktywność fizyczną. Kontrolowanie poziomu cholesterolu, ciśnienia tętniczego i glukozy we krwi oraz leczenie problemów krążenia i niewydolności żylnych może pomóc w zapobieganiu różom.

Nie ma szczepienia przeciwko różom ani trwałej odporności po przechorowaniu tej choroby.