Łuszczyca to przewlekła choroba skóry, która jest niezakaźna i charakteryzuje się nadmiernym rogowaceniem naskórka.

W Europie i Stanach Zjednoczonych dotyczy około 2% populacji, a w Polsce nawet 3%.

Przyczyna łuszczycy nie jest w pełni wyjaśniona, ale wpływ na rozwój choroby mają czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe.

Wyróżnia się 2 typy łuszczycy zwykłej: typ I z silnym związkiem z predyspozycją genetyczną i typ II, który jest powszechniejszy wśród dorosłych.

Dziedziczenie łuszczycy jest wielogenowe, a ryzyko zachorowania u dziecka zdrowych rodziców wynosi 1-2%, wzrastając do 50-70% przy obu rodzicach chorych.

Chorzy na łuszczycę mają większe ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych (takich jak cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze) oraz chorób układu krążenia (miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu) związanych z ogólnym stanem zapalnym. Ta choroba poważnie obniża jakość życia pacjentów, negatywnie wpływając na ich codzienne funkcjonowanie, relacje międzyludzkie oraz zwiększając ryzyko wystąpienia depresji.

Specyficznymi objawami łuszczycy są charakterystyczne zmiany skórne spowodowane zaburzeniami w procesie regeneracji naskórka. Na początku choroby pojawia się czerwonobrunatna grudka, która stopniowo złuszcza się. Pełni rozwinięte zmiany, zwane tarczkami, są większe i pokryte srebrzystymi blaszkami łuszczycowymi. Charakterystycznym objawem jest również świąd, szczególnie w okresie nasilenia zmian skórnych.

Typowe miejsca występowania zmian to łokcie, kolana, skóra głowy i okolica lędźwiowo-krzyżowa. W rzadkich przypadkach zmiany mogą obejmować całą skórę.

W aktywnej postaci choroby pojawia się objaw Koebnera, czyli pojawianie się zmian łuszczycowych wzdłuż linii zadrapania naskórka po około 6-12 dniach.

Choroba skóry, jaką jest łuszczyca, charakteryzuje się różnorodnymi rodzajami zmian. Występują one w różnych miejscach ciała, o różnym intensywnym zabarwieniu i charakterze łusek.

Łuszczyca zwyczajna (plackowata) jest najczęstszym rodzajem łuszczycy (dotyczy nawet 90% chorych). Charakteryzuje się wypukłymi, okrągłymi lub owalnymi zmianami pokrytymi łuską, wyraźnie odseparowanymi od zdrowej skóry. Mogą występować na nogach, ramionach, kolanach i łokciach, plecach, głowie, a rzadziej na twarzy, dłoniach, stopach, czy brzuchu.

Łuszczyca krostkowa objawia się zaczerwienieniem skóry, opuchlizną oraz krostami z wydzieliną ropną. Może przybierać postać uogólnioną (jedna z najcięższych postaci łuszczycy) lub miejscową (na dłoniach i stopach).

Łuszczyca stawowa, znana także jako łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), charakteryzuje się przewlekłym zapaleniem stawów, z łuszczycą lub bez zmian skórnych. Może dotyczyć pojedynczego stawu lub wielu. Najczęściej występującą postacią jest łuszczycowe zapalenie stawów obejmujące stawy międzypaliczkowe, często towarzyszą mu zmiany łuszczycowe paznokci. Choroba zazwyczaj przebiega łagodnie, ale w rzadkich przypadkach może prowadzić do zniszczenia stawów i upośledzenia ruchu.

Łuszczyca paznokci może towarzyszyć zmianom skórnym lub występować samodzielnie. Charakteryzuje się naparstkowaniem – punktowymi wgłębieniami w płytkach paznokciowych. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do oddzielenia płytek paznokciowych, ich zgrubienia, matowości, zmian barwnych, kruchości i poprzecinania.

Łuszczyca kropelkowa charakteryzuje się obecnością niewielkich grudek na głowie, kończynach, czy tułowiu. Często związana jest z infekcjami, najczęściej gardła.

Łuszczyca wysiękowa pojawia się w fałdach skórnych (pachy, pachwiny, pod biustem). Zmiany są jaskrawoczerwone, błyszczące i pokryte łuską.

Łuszczyca owłosionej skóry głowy charakteryzuje się ostro odgraniczonymi, czerwonymi plamami lub tarczkami pokrytymi srebrzystymi łuskami, które mogą występować poza obszarami owłosionej skóry (czoło, kark, uszy). Towarzyszy im świąd. Zmiany te mogą być mylone z łojotokowym zapaleniem skóry lub grzybicą.

Erytrodermia to silne zapalenie skóry, które obejmuje niemal całą powierzchnię ciała. Postać łuszczycowa tego schorzenia jest najpoważniejsza. Cechuje się intensywnymi czerwonymi zmianami przypominającymi poparzenia, towarzyszące im są przyspieszone bicie serca, ból i silny świąd. Chorzy wymagają hospitalizacji. Przewlekła erytrodermia może prowadzić do amyloidozy narządów wewnętrznych.

Jeśli zauważysz niepokojące zmiany na skórze, skonsultuj się z dermatologiem.

Diagnoza łuszczycy opiera się na obserwacji charakterystycznych zmian skórnych w typowych miejscach.

Jeśli objawy nie są typowe, lekarz może zdecydować się na wykonanie badania dermatoskopowego lub biopsję skóry celem dalszej oceny.

Najważniejszym elementem terapii łuszczycy jest branie pod uwagę opinii pacjenta oraz zrozumienie jego potrzeb.

Leczenie łuszczycy nie jest całkowite i trwałe. Choroba często nawraca. Terapia pomaga złagodzić objawy, prowadząc do ustąpienia zmian skórnych, wydłużenia okresów remisji, zapobieżenia powikłaniom oraz przywrócenia normalnego funkcjonowania pacjenta.

Sposób leczenia polega na stosowaniu leków miejscowo, doustnie lub w terapii skojarzonej, dostosowanej do nasilenia objawów, ich rozległości oraz częstotliwości nawrotów.

Podstawowym sposobem leczenia miejscowego jest usunięcie łusek, a następnie zahamowanie nadmiernej proliferacji naskórka i stanu zapalnego. Do tego celu używa się różnych preparatów, takich jak preparaty keratolityczne zawierające kwas salicylowy lub mocznik, dziegciu, cygnolina, glikokortykosteroidy oraz analogi witaminy D₃ (kalcypotriol, takalcytol).

Leczenie ogólne łuszczycy jest rozważane, gdy zmiany zajmują ponad 10% powierzchni ciała, a leczenie miejscowe nie przynosi rezultatów. Wskazaniem są również różne formy łuszczycy, takie jak łuszczyca krostkowa, łuszczyca stawowa i erytrodermia łuszczycowa.

Metody i leki stosowane w leczeniu ogólnym to m.in. fototerapia, fotochemioterapia, metotreksat, cyklosporyna A, retinoidy i leki biologiczne. Odpowiednie leczenie wymaga przeprowadzenia badań laboratoryjnych i pod kontrolą lekarza.

Kluczowe jest właściwe dbanie o skórę poprzez stosowanie specjalistycznych kosmetyków. Rekomenduje się korzystanie z emolientów, szamponów, płynów zawierających naturalne substancje takie jak dziegieć czy siarkę, a także preparatów, które pomagają złuszczyć nadmiernie zrogowaciały naskórek.

Podczas remisji łuszczycy ważne jest unikanie czynników, które mogą pogorszyć stan, takich jak infekcje, ogniska zapalne, palenie tytoniu i niektóre leki, np. glikokortykosteroidy podawane doustnie.

Aby zapobiec suchości skóry, zaleca się stosowanie specjalnych emolientów.