Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego jest jednym z powikłań kamicy żółciowej. Kamica żółciowa polega na obecności złogów w żółci – w pęcherzyku żółciowym lub w drogach żółciowych.

Do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego może dojść, gdy w wyniku zablokowania odpływu żółci dojdzie do niedokrwienia i zapalenia jego ściany. Zalegająca żółć i produkty jej przemian chemicznych powodują podrażnienie ściany pęcherzyka, co prowokuje uwalnianie się czynników procesu zapalnego, a wzrost ciśnienia w świetle pęcherzyka upośledza przepływ krwi w błonie śluzowej ściany pęcherzyka i może prowadzić do jej martwicy.

W 5–10% przypadków ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego nie ma związku z kamicą żółciową i występuje w przebiegu innych ciężkich chorób ogólnoustrojowych, np. u chorych po dużych zabiegach operacyjnych, po ciężkich urazach, oparzeniach oraz w przebiegu sepsy. W tych przypadkach ostremu zapaleniu pęcherzyka żółciowego sprzyjają odwodnienie, zastój żółci w pęcherzyku, upośledzony przepływ krwi i uogólnione zakażenie bakteryjne.

Kamica pęcherzykowa jest częstą chorobą, dotyczącą około 20% populacji europejskiej. Częstość występowania kamicy zwiększa się wraz z wiekiem; jest 4-krotnie większa u kobiet niż u mężczyzn. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego występuje u 10–20% chorych z objawową kamicą żółciową.

Charakterystycznym objawem ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego jest kolka żółciowa trwająca dłużej niż 6 godzin. Wywołuje ją zazwyczaj spożycie tłustego pokarmu, a objawia się nagłym i intensywnym bólem brzucha, który występuje głównie po prawej stronie górnej części jamy brzusznej (pod żebrami) lub w środku i może promieniować do prawej łopatki. Dodatkowo mogą towarzyszyć jej gorączka, dreszcze, ból w prawym nadbrzuszu zwiększający się podczas oddychania oraz nudności i wymioty.

W celu złagodzenia objawów kolki żółciowej można przyjąć leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Należy jednak pamiętać, że nawet jeśli dolegliwości ustąpią, konieczna może być operacja. Kolka żółciowa wymaga dokładnej diagnozy, ponieważ może prowadzić do maskowania innych chorób. Badanie fizykalne i wyniki badań krwi pozwalają na szybkie ustalenie rozpoznania. Konieczne może być także wykonanie USG jamy brzusznej.

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wymaga hospitalizacji. Konieczne jest podawanie ścisłej diety, nawadnianie drogą dożylną, leczenie przeciwbólowe i rozkurczowe oraz antybiotykoterapię. W przypadku ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego spowodowanego kamieniami, zaleca się chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego, zwane cholecystektomią. Zabieg ten powinno się przeprowadzić w ciągu 7 dni od przyjęcia do szpitala i 10 dni od wystąpienia objawów. U większości pacjentów można zastosować metodę laparoskopową.

Całkowite wyleczenie ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego polega na usunięciu pęcherzyka wraz ze złogami. Należy jednak pamiętać, że operacja nie eliminuje predyspozycji genetycznej do tworzenia złogów. Bez pęcherzyka żółciowego, złogi mogą powstawać w drogach żółciowych, co prowadzi do kamicy przewodowej. Usuwaniem tych złogów zajmuje się metoda endoskopowa, znana jako ERCP. Po zabiegu chirurgicznym należy unikać wysiłku fizycznego i podnoszenia ciężarów przez 2–3 miesiące, aby zminimalizować ryzyko powstania przepukliny pępkowej w miejscu cięcia chirurgicznego.

Po operacji kamicy żółciowej i przewlekłym zapaleniu pęcherzyka żółciowego (przeprowadzonym chirurgicznie), konieczne jest przestrzeganie odpowiedniej diety. Dieta powinna składać się głównie z niskotłuszczowych i węglowodanowych potraw. Zaleca się unikanie obfitych posiłków i głodzenia, spożywanie mniejszych porcji pożywienia częściej (około 5–6 razy dziennie) i dokładne przeżuwanie pokarmu. Lepiej jest wybierać gotowane i duszone potrawy zamiast pieczonych. Należy unikać tłustych mięs i ryb, majonezu, margaryny i smalcu, a zamiast tego spożywać odtłuszczony nabiał, chleb pszenny lub graham, kaszę i makaron.

Nie można zmienić predispozycji genetycznej do tworzenia złogów żółciowych, ale można zmniejszyć ryzyko ich powstania poprzez modyfikację czynników środowiskowych, takich jak zmiana stylu życia i diety. Zaleca się utrzymywanie zdrowego trybu życia, regularną aktywność fizyczną i zachowanie odpowiedniej wagi ciała. Osobom, które szybko tracą na wadze, na przykład po zabiegach bariatrycznych, zaleca się stosowanie kwasu ursodeoksycholowego.

Środki zapobiegawcze przeciwko atakom kolki żółciowej opierają się głównie na diecie niskotłuszczowej.