Według klasyfikacji ICD-10 należą do nich między innymi zaburzenia związane z lękiem, obsesyjno-kompulsyjne zaburzenia, reakcje na silny stres i adaptacyjne zaburzenia, dysocjacyjne zaburzenia, zaburzenia somatyczne oraz inne rodzaje nerwic.

W rozwoju zaburzeń nerwicowych istotną rolę odgrywają czynniki psychologiczne, a powody ich powstawania można analizować bazując na modelu biopsychospołecznym. Model ten uwzględnia również czynniki biologiczne, środowiskowe, społeczne i kulturowe. Złożoność tych czynników jest brana pod uwagę indywidualnie w kontekście konkretnego pacjenta i konkretnej nerwicowej choroby.

Leczenie zaburzeń nerwicowych powinno być kompleksowe, ale psychoterapia i psychoedukacja są zazwyczaj metodami pierwszego wyboru. Ich celem jest zmiana podejścia pacjenta do swoich dolegliwości oraz poprawa funkcjonowania, co może skutkować całkowitym ustąpieniem objawów lub umiejętnością radzenia sobie z nimi w sposób korzystny. Farmakoterapia może być zalecana w niektórych przypadkach, ale tylko jako uzupełniające leczenie w określonych sytuacjach. Może być również stosowana jako podstawa długoterminowego leczenia, na przykład w przypadku niektórych zaburzeń lękowych czy zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych.

Do tej grupy zaburzeń zalicza się między innymi agorafobię, fobie społeczne czy specyficzne postacie fobii. Lęki fobiczne wywołane są jakimś niegroźnym czynnikiem czy sytuacją, które pacjent odbiera jako zagrażające, stara się ich unikać, a w ich obecności odczuwa znaczny dyskomfort, lęk, a nawet cierpienie. Już samo myślenie o takich sytuacjach może powodować pojawienie się lęku – lęku antycypacyjnego.

Agorafobia występuje wtedy, kiedy pacjent odczuwa silny lęk przed tłumem ludzi, miejscami publicznymi czy sytuacjami, z których nie można się wycofać, uciec, uzyskać szybkiej pomocy. Nasilający się lęk agorafobiczny doprowadza do unikania takich sytuacji i narastających trudności z wyjściem z domu aż do zupełnej niemożności opuszczenia miejsca zamieszkania bez towarzystwa innych osób. Agorafobii mogą towarzyszyć objawy depresyjne.

Fobia społeczna należy do najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Pacjent obawia się, że będzie miał pustkę w głowie, nie będzie w stanie nic powiedzieć lub to co powie, będzie nieodpowiednie. Lękowi towarzyszą często nieprzyjemne objawy somatyczne. Osoba dotknięta fobią społeczną jest zwykle przekonana, że wspomniane objawy są dla wszystkich widoczne i ją kompromitują. Osoby z fobią społeczną rzadko poszukują profesjonalnej pomocy, tkwiąc w przekonaniu że "taka już moja natura i nic się z tym nie da zrobić”. Specyficzne postacie fobii obejmuje między innymi lęk przed kotami, wysokością, pająkami, podróżowaniem samolotem, wymiotami, krwią, piorunami, zanieczyszczeniami, zamkniętymi pomieszczeniami, psami, ciemnością, dentystą, wężami, zwierzętami i wiele innych. Funkcjonowanie społeczne osoby z izolowanymi fobiami zazwyczaj zależy od jej możliwości unikania tych sytuacji. W przypadku nasilonego cierpienia i pogorszenia funkcjonowania można zastosować terapię behawioralną, z użyciem takich technik, jak systematyczna desensytyzacja.

Grupa zaburzeń lękowych obejmuje różne schorzenia, w których lęk nie jest związany z konkretnymi sytuacjami ani wydarzeniami, tak jak w przypadku fobii, ale jest niesprecyzowany i nieprzewidywalny.

Do tych zaburzeń zalicza się m.in. zespół lęku panicznego, zaburzenia lękowe uogólnione oraz zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane.

Zaburzenia lękowe z napadami lęku (epizodyczny lęk paniczny) charakteryzują się powtarzającymi się atakami silnego lęku niezależnie od okoliczności, towarzyszące objawy wegetatywne (np. duszność, szybkie bicie serca, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy). Może występować strach przed utratą kontroli, przed śmiercią, a także doświadczenie nierealności otaczającego świata. Ataki trwają zazwyczaj kilka minut i ustępują samoistnie, ale pacjent może cierpieć na lęk przed kolejnym epizodem.

Zaburzenia lękowe uogólnione (czyli nerwica lękowa) charakteryzują się przewlekłym i nieprzypisanym do konkretnych sytuacji lękiem, objawiającym się m.in. wewnętrznym napięciem, niepokojem, trudnościami koncentracji i nadmiernymi obawami o przyszłość.

Zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane są rozpoznawane, gdy objawy depresyjne i lękowe występują jednocześnie na podobnym poziomie nasilenia, często towarzyszą im objawy wegetatywne.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne polegają na powtarzających się, stereotypowych myślach i/lub przymusowych czynnościach. Pacjent stara się im przeciwstawiać, ale zazwyczaj bez skutku. Pomimo sprzeciwu, rozwijają się u niego "niechciane" myśli lub przymusowo wykonuje on "niechciane" czynności.

Obsesje i kompulsje są z reguły uciążliwe dla pacjenta. Mogą dotyczyć nieprzyjemnych, obscenicznych, bluźnierczych, agresywnych treści, tworząc uporczywe serie myśli. Mimo to, pacjent identyfikuje je jako swoje. Kompulsywne czynności mogą być niepożądane, ale pacjent "musi" je wykonać, aby zmniejszyć wzrastające napięcie wewnętrzne. Mogą to być pojedyncze czynności (np. częste mycie rąk, wielokrotne sprawdzanie zamknięć) lub złożone, bezsensowne aktywności powtarzające się w szeregach.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne mogą dominować myśli obsesyjne lub czynności kompulsywne, ale istnieje również forma, w której oba są równie silne, znana jako "myśli i czynności natrętne mieszane".

Zaburzenia z tej kategorii występują u osób, które tracą kontrolę nad swoją tożsamością, pamięcią, myśleniem, przeżyciami i ciałem. Powiązane są głównie z czynnikami psychologicznymi i stresem. Mogą objawiać się jako dysocjacyjna amnezja, fuga, osłupienie, trans i opętanie, zaburzenia ruchu, drgawki, znieczulenia i utrata czucia zmysłowego. Diagnoza wymaga dokładnego odróżnienia ich od innych schorzeń psychicznych i somatycznych.

Amnezja dysocjacyjna polega na częściowej lub całkowitej utracie pamięci, często spowodowanej traumatycznymi wydarzeniami życiowymi. Fuga dysocjacyjna charakteryzuje się wykonywaniem działań, których potem pacjent nie pamięta. Osłupienie dysocjacyjne to stan wyłączenia emocjonalnego i społecznego, mimo przytomności. W przypadku transu i opętania pacjent traci kontrolę nad sobą. Zaburzenia ruchu mogą objawiać się porażeniami, a drgawki dysocjacyjne przypominają napady padaczkowe. Znieczulenia i utrata czucia zmysłowego to zaburzenia czucia niemające podłoża organicznego. Oprócz nich istnieją inne zaburzenia dysocjacyjne, np. zespół Gansera i osobowość podwójna (mnoga).

Zaburzenia te obejmują m.in. problemy somatyczne, lęki hipochondryczne, zaburzenia autonomiczne manifestujące się somatycznie oraz uporczywe bóle psychogenne. Pacjenci doświadczają dolegliwości fizycznych, które są związane z czynnikami psychicznymi, których przeważnie nie akceptują jako przyczyny swojego cierpienia.

Zaburzenia somatyzacyjne – charakteryzują się ciągłymi dolegliwościami somatycznymi, które nie są spowodowane konkretną chorobą. Pacjenci zgłaszają objawy z różnych układów i narządów, takie jak duszność, przyspieszone bicie serca czy problemy z układem pokarmowym. Pomimo wyników badań w normie, konsultacja psychiatryczna jest potrzebna w celu odpowiedniego postępowania.

Zaburzenia hipochondryczne – polegają na przekonaniu pacjenta o obecności poważnej choroby, pomimo braku potwierdzających dowodów. Osoba cierpiąca na hipochondrię często upatruje objawów choroby, które nie mają podstaw patologicznej. Może odwiedzać wielu lekarzy, unikając konsultacji psychiatrycznej.

Zaburzenia autonomiczne manifestujące się somatycznie – pacjenci skarżą się na dolegliwości związane z układami kontrolowanymi przez układ autonomiczny, takie jak problemy z sercem, układem pokarmowym czy oddechowym. Mimo prawidłowych wyników badań diagnostycznych, cierpienie pacjenta utrzymuje się.

Uporczywe bóle psychogenne – to silne bóle, które nie są związane z chorobami somatycznymi, lecz mają podłoże psychologiczne.

Do tej kategorii należą m.in. neurastenia oraz zespół depersonalizacji-derealizacji. Neurastenia to rodzaj zaburzenia psychicznego, które charakteryzuje się skargami pacjenta na uczucie psychicznego zmęczenia po wysiłku umysłowym lub fizycznym. Objawia się różnymi nieprzyjemnymi doznaniami fizycznymi, takimi jak bóle głowy, zawroty głowy, bóle mięśniowe, oraz emocjonalnymi, takimi jak drażliwość, zaburzenia snu, trudności z odprężeniem się i relaksem.

Zespół depersonalizacji-derealizacji występuje, gdy pacjent odczuwa, że jego własne przeżycia, uczucia, myśli i pamięć nie należą do niego, albo gdy otaczające go obiekty lub osoby wydają się nierealne, „oderwane od rzeczywistości”, „odległe” albo sztuczne (np. uczucie, że wszystko dookoła to rekwizyty). Pacjent jest świadomy tej zmiany. Objawy te mogą występować u osób zdrowych w przypadku przemęczenia, ale także mogą być objawem innych zaburzeń psychicznych, takich jak nerwice.