Spirometria jest podstawowym badaniem w dziedzinie pulmonologii, dlatego ma szeroki zakres zastosowań; obejmuje:

• diagnozę astmy lub POChP oraz monitorowanie ich przebiegu
• ocenę czynności płuc u pacjentów z chorobami śródmiąższowymi
• kwalifikację do zabiegów chirurgicznych
• orzecznictwo medyczne i badania epidemiologiczne

Przed wykonaniem testu nie należy palić papierosów ani spożywać alkoholu (minimum 4 godziny, najlepiej 24 godziny). Należy unikać noszenia ciasnych ubrań ograniczających ruchy tułowia (klatki piersiowej i brzucha). Przez 2 godziny przed testem nie należy spożywać obfitych posiłków. Bezpośrednio przed badaniem (około 30 minut) nie należy podejmować intensywnego wysiłku fizycznego. Konieczne może być odstawienie niektórych leków przeciwko astmie przed testem (tylko jeśli spirometria ma być wykonana po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela); pacjent zostanie poinformowany o konieczności odstawienia leków przed badaniem.

Spirometria jest bezpiecznym badaniem, które można wykonywać nawet u zdrowych osób w ramach profilaktyki. Istnieją przeciwwskazania do spirometrii, dzielące się na bezwzględne i względne. Związana jest ona z wysiłkiem oddechowym, dlatego nie powinna być wykonywana w przypadku, gdy może zaszkodzić pacjentowi.

Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do spirometrii są:

• tętniaki aorty albo tętnic mózgowych grożące pęknięciem, niedawno przebyta operacja na naczyniach krwionośnych
• zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe, niedawno przebyte krwawienie wewnątrzczaszkowe lub operacja głowy
• niedawne ostre stany, takie jak udar mózgu, zawał serca, niestabilna dławica piersiowa, odma opłucnowa
• niekontrolowane i znaczne nadciśnienie tętnicze
• niedawno przebyta operacja okulistyczna lub odwarstwienie siatkówki
• krwioplucie o nieznanej etiologii.

Do przeciwwskazań względnych należą:

• choroby mogące mieć wpływ na wiarygodność uzyskanych wyników, np. zespół otępienny, zaburzenia funkcji poznawczych
• ból w klatce piersiowej lub jamie brzusznej, stan po zabiegu operacyjnym w obrębie klatki piersiowej lub jamie brzusznej
• zawroty głowy
• nudności i wymioty
• zaburzenia rytmu serca
• niedotlenienie po przerwaniu tlenoterapii.

Jednym z zaburzeń, które można jednoznacznie zidentyfikować na podstawie wyników spirometrii jest obturacja. Mówiąc prościej, chodzi o ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Kiedy wskaźnik Tiffeneau, czyli FEV₁/VC_max, spada poniżej normy (5 percentyl) - możemy mówić o obturacji. Przy czym VC_max to maksymalna pojemność życiowa zmierzona w czasie testu spirometrycznego (VC lub FVC). Astma, POChP oraz inne choroby prowadzące do zwężenia oskrzeli to główne przyczyny obturacji. Stopień jej nasilenia ocenia się na podstawie FEV₁ (% wartości progowej).

U pacjentów cierpiących na astmę początkowe wyniki spirometrii są zwykle poprawne. Charakterystyczną cechą astmy jest zmienna obturacja (o wzroście >12% i >200 ml między kolejnymi testami lub pod wpływem leczenia). Diagnoza POChP wymaga potwierdzenia obniżonego wskaźnika FEV₁/FVC poniżej 0,7 (70%) po podaniu leku rozkurczowego.

Spirometria może także sugerować restrykcję, innego rodzaju zaburzenie oddechowe, jednak do pełnej diagnozy konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznego badania - pletyzmografii.

Zgodnie z definicją PEF (przepływ szczytowy) oznacza najwyższą prędkość przepływu osiągniętą podczas intensywnego wydechu. Można łatwo zmierzyć go za pomocą urządzenia zwanego peak flow-meter. Indywidualne pomiary PEF w warunkach domowych są przydatne u pacjentów cierpiących na astmę oskrzelową, zwłaszcza jeśli objawy duszności są słabo odczuwane przez pacjentów.