Rak narządów rodnych u kobiety to rzadka forma nowotworu złośliwego. Istnieją dwie grupy kobiet, różniące się pochodzeniem nowotworu oraz rokowaniem. Pierwsza grupa to raki związane z zakażeniem HPV, występujące głównie u młodych kobiet. Druga grupa to raki płaskonabłonkowe, rozwijające się u kobiet starszych.

Wczesne objawy chorób sromu to intensywne swędzenie. Edukacja młodych kobiet jest ważna, aby zapobiegać zaawansowanym przypadkom raka sromu. Rak sromu poprzedzają zmiany w nabłonku skóry sromu. Częste objawy to guzek lub owrzodzenie.

Istnieje związek między rakiem sromu a paleniem tytoniu oraz ekspozycją na substancje chemiczne.

Rak sromu jest rzadko występującym nowotworem. W Polsce rocznie diagnozuje się około 490 przypadków, co oznacza, że na 100 tysięcy Polek zachorowuje jedna osoba.

Najczęściej rak sromu występuje po ukończeniu 60. roku życia. Ten rodzaj raka stanowi 0,7% wszystkich nowotworów złośliwych u kobiet. Na całym świecie co roku choruje na niego około 27 tysięcy kobiet, z czego większość przypadków - około 16 tysięcy - występuje w krajach rozwiniętych.

Badania przesiewowe w kierunku raka sromu nie są obecnie dostępne. Konieczna jest wizyta u lekarza ginekologa w celu ustalenia diagnozy. W przypadku podejrzanych zmian sromu, konieczne jest pobranie wycinka. W niektórych przypadkach można także usunąć niewielkie guzy w całości. Dopiero po badaniu pobranego materiału można postawić diagnozę raka sromu. W przypadku potwierdzenia tego rozpoznania, lekarz zleci rutynowe badania obrazowe (TK, MRI) lub dodatkową biopsję węzłów chłonnych pachowych w celu oceny stopnia zaawansowania choroby.

Niestety, wiele kobiet zgłasza się do lekarza zbyt późno, gdy choroba jest już zaawansowana - z dużymi guzami sromu i krocza, rosnącymi w głąb pochwy i odbytu lub z przerzutami do węzłów chłonnych, które są wyczuwalne jako twarde, niebolesne guzy podczas badania fizykalnego w gabinecie.

Przed podjęciem decyzji o terapii, konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak posiewy bakteriologiczne z guza, cytologia szyjki macicy oraz ultrasonografia narządu rodnego. Wskazane może być również wykonanie tomografii komputerowej w celu oceny obecności przerzutów choroby. Terapia raka sromu stanowi wyzwanie i powinna być prowadzona w wyspecjalizowanym centrum. Najczęściej polega na usunięciu warg sromowych wraz z guzem i szerokim marginesem zdrowych tkanek oraz węzłów chłonnych pachwin. Zakres zabiegu jest indywidualnie dostosowywany przez lekarza w zależności od zaawansowania choroby (wg FIGO). W zaawansowanych przypadkach stosuje się radioterapię, chirurgię lub kombinację obu metod. W niektórych sytuacjach (gdy zmiany są rozległe) można również zastosować radioterapię przedoperacyjną. Rak sromu jest słabo reagujący na chemioterapię (jedynie około 3% skuteczności). Terapia, podobnie jak w przypadku innych nowotworów, zależy także od wieku pacjentki oraz jej ogólnej kondycji.

Prognoza w przypadku małego raka sromu, czyli guzka mniejszego niż 2 cm, jest bardzo korzystna, aż do 90% chorych można wyleczyć. Istnieje jednak ryzyko nawrotów w obszarze blizny po operacji, dlatego ważne jest regularne kontrolowanie stanu zdrowia nawet przez kilka lat po zabiegu. Przerzuty do węzłów chłonnych pachwin znacząco pogarszają prognozę (około 50% 5-letnich przeżyć).

Badania kontrolne powinny być przeprowadzane co 3 miesiące w ciągu pierwszych 2 lat obserwacji, następnie co 6 miesięcy przez 5 lat, a potem raz w roku. Zalecane jest przeprowadzanie badań w ośrodku, który prowadził leczenie.