Łysienie plackowate, znane również jako alopecia areata, to forma łysienia, która nie prowadzi do bliznowaceniu skóry. Choroba najczęściej występuje u osób młodych, zazwyczaj poniżej 25 roku życia, chociaż zdarzają się przypadki występowania u osób starszych. Przyczyny łysienia plackowatego nie są w pełni poznane, ale często uważa się, że ma ono podłoże autoimmunologiczne związanego z limfocytami T.

Proces zapalny w mieszku włosowym odgrywa kluczową rolę w rozwoju choroby. Keratynocyty mieszka uwalniają cytokiny prozapalne, które stymulują komórki śródbłonka. To prowadzi do gromadzenia się wokół mieszka komórek zapalnych, głównie limfocytów T i makrofagów, które dalej nasilają proces zapalny. Stopień nasilenia zapalenia wpływa na uszkodzenie mieszka włosowego.

Stan zapalny prowadzi do dystrofii i szybkiej utraty włosów lub przechodzenia włosów w fazę telogenu i stopniowej ich utraty. Po ustąpieniu stanu zapalnego mieszki włosowe ponownie zaczynają funkcjonować, dlatego utrata włosów jest odwracalna.

Faktory etiologiczne obejmują: czynniki genetyczne, występowanie atopii, czynniki psychologiczne, zaburzenia hormonalne (np. problemy z tarczycą), ogniska zakażenia w organizmie (np. obecność bakteryjnych superantygenów), stres oraz procesy autoimmunologiczne.

Występowanie łysienia plackowatego jest porównywalne zarówno u pań, jak i u panów.

Objawy łysienia plackowatego często obejmują regularnie kształtowane ogniska, które są pozbawione włosów, a skóra wokół nich pozostaje zdrowa. Te zmiany najczęściej pojawiają się na skórze głowy, ale mogą również występować w innych częściach ciała. Wyróżniamy kilka odmian klinicznych tego schorzenia, takich jak łysienie plackowate ogniskowe, całkowite, uogólnione, złośliwe, wężykowate, pasmowate i rozlane.

U wielu chorych z łysieniem plackowatym mogą pojawić się również zmiany na paznokciach, takie jak paznokcie naparstkowe, linie Beau, łamliwość, spełzanie, ścieńczenie, pogrubienie lub bruzdowanie poprzeczne płytek.

Jeśli zauważysz symptomy sugerujące obecność łysienia plackowatego, powinieneś skonsultować się z dermatologiem.

Diagnoza łysienia plackowatego dokonywana jest przez lekarza na podstawie charakterystycznego wyglądu choroby.

W łysieniu plackowatym zastosowanie znajdują terapie miejscowe oraz ogólne. Można stwierdzić, że żadna z tych metod nie została jednoznacznie potwierdzona jako skuteczna. Terapie miejscowe obejmują różne metody takie jak: podawanie glikokortykosteroidów śródskórnie, stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów w postaci kremów, żeli, maści, płynów i pianek, cygnolinę oraz minoksydyl. Terapie ogólne natomiast obejmują stosowanie glikokortykosteroidów i cyklosporyny. Innymi metodami leczenia łysienia plackowatego są fotochemioterapia (PUVA lub PUVA-turban) oraz wąskopasmowa fototerapia UVB.

Ze względu na mechanizm patofizjologiczny tej dolegliwości, trudno jest podejmować działania mające na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia łysienia plackowatego. W spontanicznym odrastaniu włosy zazwyczaj pojawiają się w ciągu 1–2 lat u 30–60% pacjentów. U około 10% osób choroba może przybierać cięższy przebieg i prowadzić do całkowitej lub uogólnionej utraty włosów.

Prognoza jest gorsza u pacjentów, u których występują inne choroby autoimmunologiczne. Dodatkowo czynnikami źle rokującymi mogą być zmiany w paznokciach, genetyczne predyspozycje do choroby, wczesne pojawienie się objawów oraz intensywna utrata włosów.