Kłębuszkowe zapalenie nerek to grupa schorzeń charakteryzujących się zajęciem przez stan zapalny kłębuszków nerkowych, co prowadzi do nieprawidłowego funkcjonowania nerek. Proces zapalny powoduje gromadzenie się komórek zapalnych i białek krwi w kłębuszkach, co stymuluje ich nieprawidłowe namnażanie się. Gdy zapalenie staje się przewlekłe, prowadzi to do zwłóknienia kłębuszków nerkowych, a w rezultacie do niewydolności nerek.

Kłębuszkowe zapalenie nerek może przebiegać jako forma ostrej i przemijającej choroby, ale także jako przewlekła, narastająca dolegliwość nerek. Przyczyną kłębuszkowego zapalenia nerek jest zaburzona reakcja układu immunologicznego, który zamiast bronić organizmu, atakuje własne komórki kłębuszków nerkowych. Choroba może rozwijać się w wyniku różnych czynników, takich jak zakażenia, nowotwory lub stosowanie niektórych leków przeciwzapalnych.

Istnieje podział kłębuszkowego zapalenia nerek na pierwotne i wtórne, w zależności od tego, czy dotyczy ono tylko nerek, czy towarzyszy innym schorzeniom. Najczęstsze przyczyny tej choroby to toczeń rumieniowaty układowy, inne choroby autoimmunologiczne, infekcje, nowotwory, białaczka, chłoniak oraz choroby wątroby.

Częstotliwość występowania kłębuszkowych zapaleń nerek nie jest dokładnie znana, ponieważ wiele przypadków pozostaje nierozpoznanych z powodu braku objawów klinicznych.

W ogólności mężczyźni częściej chorują na kłębuszkowe zapalenie nerek, natomiast ostre zapalenie kłębuszkowe nerek jest bardziej powszechne u dzieci i młodzieży.

Kłębuszkowe zapalenie nerek może przebiegać bezobjawowo, jednak zazwyczaj objawia się nieprawidłowymi wynikami badań moczu. Często wynik badania moczu, wykonanego z innego powodu, może wskazywać na obecność choroby nerek poprzez obecność białka, krwi oraz wałeczków. Objawy mogą obejmować pienienie moczu, zmianę koloru, ból w okolicy nerek oraz inne objawy w przypadku ciężkiego przebiegu.

W wtórnym kłębuszkowym zapaleniu nerek mogą wystąpić także objawy choroby podstawowej. Jeśli występuje ostre kłębuszkowe zapalenie nerek, objawy choroby nerek mogą pojawić się po kilku tygodniach od infekcji gardła lub skóry.

Jeśli wynik badania moczu jest nietypowy, konieczna jest wizyta u lekarza. Należy natychmiast skonsultować się z lekarzem w przypadku pojawienia się opisanych objawów klinicznych.

Na podstawie zgłaszanych objawów, nieprawidłowości w badaniu fizykalnym oraz obecności białka i erytrocytów w moczu lekarz podejrzewa chorobę nerek, pierwotną lub wtórną.

Do oceny niewydolności nerek oraz zaburzeń metabolicznych konieczne jest wykonanie dalszych badań krwi, a także badania obrazowego (zazwyczaj USG) w celu wykluczenia innych schorzeń nerek i dróg moczowych.

Diagnoza kłębuszkowego zapalenia nerek jest ustalana na podstawie biopsji nerki, która pozwala określić rodzaj choroby i wybrać odpowiednie leczenie.

Typy kłębuszkowego zapalenia nerek wymagają różnych metod leczenia, w zależności od ciężkości choroby i objawów klinicznych.

Charakterystyczne cechy poszczególnych typów kłębuszkowego zapalenia nerek przedstawiono w tabeli.

Sposób terapii kłębuszkowego zapalenia nerek zależy od tego, czy dotyczy to ostrego czy przewlekłego stanu, od przyczyny w przypadku zapalenia wtórnego, stopnia zaawansowania choroby oraz obecności ewentualnych powikłań.

W każdym przypadku kluczowe jest leczenie nadciśnienia tętniczego, które często jest obecne w chorobach nerek. Preferowane są leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny lub blokerów receptora angiotensynowego, o ile nie ma przeciwwskazań.

W ostrej postaci kłębuszkowego zapalenia nerek, które może pojawić się po zapaleniu gardła, skóry lub innym zakażeniu, terapia polega na zwalczaniu infekcji, kontrolowaniu ciśnienia krwi, ograniczaniu spożycia soli oraz unikaniu nadmiernego wysiłku fizycznego. Regularne badania moczu i krwi powinny być wykonywane podczas leczenia.

W przypadku wtórnego kłębuszkowego zapalenia nerek, terapia polega na leczeniu przyczyny (infekcji, nowotworu, białaczki, choroby autoimmunologicznej) lub jej eliminacji (zaprzestanie przyjmowania określonych leków). U niektórych pacjentów choroba ma łagodny przebieg, a zmiany w badaniach moczu są minimalne, w takich sytuacjach leczenie skupia się na kontrolowaniu nadciśnienia tętniczego i regularnych kontrolach.

Istnieją również postacie kłębuszkowego zapalenia nerek o bardziej agresywnym przebiegu, charakteryzujące się dużym stężeniem białka w moczu oraz pogorszeniem funkcji nerek. W tych przypadkach konieczne może być zastosowanie terapii immunosupresyjnej (ograniczającej odporność organizmu), najczęściej rozpoczynanej od steroidów. Rezultaty leczenia mogą wymagać kilku miesięcy oczekiwania, a w przypadku braku poprawy istnieje możliwość zmiany terapii na inną, o silniejszym lub innym działaniu. Terapia immunosupresyjna niesie ze sobą ryzyko poważnych skutków ubocznych związanych z osłabieniem odporności. W przypadku wystąpienia powikłań, takich jak ostra lub przewlekła niewydolność nerek, może być niezbędne podjęcie leczenia zastępczego (najczęściej dializy).

Ostre zapalenie kłębuszków nerkowych zazwyczaj całkowicie ustępuje, a nawet w łagodnych przypadkach może pozostać nierozpoznane. Tylko w niewielkim odsetku przypadków prowadzi do trwałej niewydolności nerek. Przewlekłe wtórne zapalenie kłębuszków nerkowych często ustępuje po usunięciu przyczyny. Jednakże, jeśli nie uda się pozbyć się przyczyny, może doprowadzić do niewydolności nerek, co w najbardziej poważnych przypadkach może wystąpić w ciągu kilku tygodni lub miesięcy, pomimo intensywnego leczenia. Wynik leczenia przewlekłego zapalenia kłębuszków nerkowych jest trudny do przewidzenia. W niektórych przypadkach choroba może ustąpić bez interwencji lekarskiej, w innych leczenie może prowadzić do pełnego lub częściowego wyleczenia, ale u niektórych pacjentów choroba może nawracać po zakończeniu leczenia, a w najtrudniejszych przypadkach leczenie może być całkowicie nieskuteczne.

Osoby, które doświadczyły ostrej postaci zapalenia kłębuszków nerkowych bez powikłań potrzebują krótkoterminowej opieki medycznej i regularnych badań moczu. W przypadku przewlekłego zapalenia kłębuszków nerkowych, niezależnie od rodzaju leczenia, konieczny jest długoterminowy nadzór.

Pacjenci powinni być pod opieką nefrologa, który ustala interwały wizyt kontrolnych oraz rodzaj badań. Regularne monitorowanie ciśnienia krwi jest kluczowe, ponieważ u osób z prawidłowym ciśnieniem często dochodzi do rozwoju nadciśnienia po przebytym zapaleniu kłębuszków nerkowych.

Kłębuszkowemu zapaleniu nerek trudno jest zapobiec, dlatego istotne jest szybkie wykrycie i leczenie przed pojawieniem się powikłań. Istnieje jednak możliwość zapobiegania pewnym przypadkom ostrego zapalenia kłębuszków poprzez skuteczne leczenie paciorkowcowego zapalenia gardła.