Uszne zewnętrzne składa się z małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewnętrznego.

Infekcje ucha zewnętrznego mogą być spowodowane przez bakterie, wirusy i grzyby.

Najczęstsze bakteryjne infekcje ucha zewnętrznego są wywoływane przez pałeczkę ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa) i gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus). Półpasiec uszny jest częstym zakażeniem wirusowym, a odpowiedzialny jest za niego wirus Varicella-Zoster. Zakażenia grzybicze stanowią około 10% wszystkich infekcji ucha zewnętrznego, głównie spowodowane przez grzyby z gatunku Aspergillus (80%) i Candida.

Ostre, rozlane zapalenia ucha zewnętrznego przeważnie nazywane są czyrakiem. Do powstawania tego rodzaju zapalenia mogą predysponować choroby ogólnoustrojowe. Zakażenia bakteryjne są zazwyczaj wywołane przez Staphylococcus aureus i Streptococcus species.

Zapalenie ucha zewnętrznego na tle egzematycznym może być obecne w przebiegu różnych chorób dermatologicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, świerzbiączka i liszaj rumieniowaty.

Występowanie infekcji ucha zewnętrznego różni się w zależności od przyczyny, typu zakażenia oraz wieku pacjentów.

Objawy infekcji ucha zewnętrznego mogą się różnić w zależności od rodzaju patogenu, czyli bakterii, wirusa lub grzyba.

Infekcje bakteryjne objawiają się wyciekiem ropnym z ucha, silnym bólem oraz często upośledzeniem słuchu.

Objawy półpaśca usznego to wykwity skórne w postaci pęcherzyków w okolicach małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Bardzo silny ból ucha często poprzedza pojawienie się zmian skórnych. Obwodowe porażenie lub niedowład nerwu twarzowego występuje u 90% chorych z półpaścem usznym, a uszkodzenie słuchu oraz zawroty głowy u 40%.

W zakażeniach grzybiczych ucha zewnętrznego mogą wystąpić świąd i gęsty, lepki wyciek z ucha o nieprzyjemnym zapachu.

U pacjentów z ograniczonym zapaleniem przewodu słuchowego zewnętrznego (czyrakiem) obserwuje się gwałtowny ból ucha, guzkowate uwypuklenie oraz bolesny obrzęk w części chrzęstnej przewodu słuchowego zewnętrznego.

W przypadku zapalenia ucha zewnętrznego wywołanego przez procesy egzematyczne pojawiają się uporczywy świąd i bolesność skóry przewodu słuchowego.

Jeśli pojawią się symptomy infekcji ucha zewnętrznego, należy udać się do lekarza. Opóźnienie w rozpoczęciu leczenia może skutkować poważnymi komplikacjami.

Diagnoza zakażenia ucha zewnętrznego jest dość skomplikowana i wymaga badania laryngologicznego oraz pobrania wydzieliny do badań bakteriologicznych lub mykologicznych, w zależności od rodzaju infekcji. Badanie słuchu również jest istotne, ponieważ niektóre infekcje mogą prowadzić do jego pogorszenia.

Leczenie infekcji ucha zewnętrznego jest dostosowane do przyczyny infekcji. Najczęściej, przed zastosowaniem leków miejscowych, lekarz oczyszcza ucho ssakiem, wacikami lub sączkami gazowymi. W przypadku infekcji bakteryjnych stosuje się antybiotyki miejscowo. Na początkowym etapie infekcji pomocna może być aplikacja roztworów kwasu octowego lub bornego na sączkach. Pacjent jest leczony ambulatoryjnie, zaleca się wizyty u lekarza co 3-4 dni.

W przypadku wystąpienia objawów ogólnych (takich jak powiększone węzły chłonne, gorączka), stosuje się antybiotyki doustnie lub dożylnie.

Leczenie półpaśca usznego obejmuje leki przeciwwirusowe, takie jak acyklowir. Istotna jest również terapia objawowa, obejmująca leki przeciwbólowe i przeciwwymiotne. W przypadku porażenia nerwu twarzowego zaleca się rehabilitację. Pacjent z półpaścem usznym powinien być hospitalizowany.

W przypadku infekcji grzybiczych stosuje się maści zawierające środki przeciwgrzybicze. Leki te mogą być stosowane jako zawiesiny aplikowane na sączkach lub jako zasypki. W przypadku ciężkich zakażeń grzybiczych konieczne może być podawanie leków ogólnoustrojowo.

W przypadku "złośliwego" zapalenia ucha zewnętrznego konieczne jest leczenie szpitalne, długoterminowe podawanie antybiotyków dożylnie oraz regularne oczyszczanie przewodu słuchowego zewnętrznego.

Leczenie pojedynczego czyraka przewodu słuchowego zewnętrznego polega na nakłuciu lub nacięciu oraz stosowaniu opatrunków miejscowo. W przypadku konieczności stosuje się również antybiotyki ogólnoustrojowo.

Zapalenie ucha zewnętrznego na tle egzematycznym wymaga odpowiedniego leczenia choroby podstawowej.

Całkowite wyleczenie infekcji ucha zewnętrznego jest możliwe, jednak niektóre przypadki mają tendencję do nawracania. Najczęściej jest to związane z chorobami ogólnymi, takimi jak np. cukrzyca. Dlatego ważne jest odpowiednie leczenie współistniejących schorzeń. W przypadku zapalenia nerwu twarzowego wskutek zakażenia ucha zewnętrznego, 20% chorych doświadcza całkowitego cofnięcia objawów porażenia, a 60% uzyskuje poprawę funkcji nerwu. Niestety uszkodzenia słuchu zwykle są nieodwracalne.

Czynniki sprzyjające infekcjom to m.in. zaleganie wody, zmniejszenie produkcji woszczyny oraz urazy naskórka. Długotrwałe stosowanie kropli z antybiotykami do uszu oraz praca w ciepłych, wilgotnych miejscach predysponują do infekcji grzybiczych. Aby zapobiegać zakażeniom ucha zewnętrznego, należy unikać wymienionych czynników ryzyka.