Badanie fizykalne obejmuje osłuchiwanie płuc. Lekarz prosi pacjenta o odkrycie klatki piersiowej, po czym zbliża stetoskop do przodu, tylnej części oraz boków klatki piersiowej. Podczas osłuchiwania należy oddychać równomiernie przez nos, przy czym czasami lekarz może poprosić o głębszy oddech lub kaszel. Możemy wyróżnić szmery oddechowe fizjologiczne, które są normalne u zdrowych osób, oraz szmery oddechowe dodatkowe, które mogą świadczyć o problemach z układem oddechowym.

Podczas prawidłowego działania nad płucami słyszalny jest dźwięk pęcherzykowy. Jest to dźwięk słyszalny niemal nad całymi płucami podczas wdychania oraz na początku wydechu, związany z turbulentnym przepływem powietrza przez oskrzela płatowe i segmentowe. Wyciszenie dźwięku pęcherzykowego może być spowodowane np. utrudnieniem dostępu powietrza do obwodowych części płuc (w przypadku rozedmy) lub osłabieniem przewodzenia dźwięku ze względu na obecność płynu lub powietrza w jamie opłucnej, obecność dużych pęcherzy rozedmowych lub deformacji klatki piersiowej.

Dźwięk oskrzelowy ma szerokie spektrum częstotliwości i jest prawidłowo słyszalny tylko nad tchawicą lub dużymi oskrzelami.

Ruchy oddechowe

Ruchy oddechowe to ważny element badania klatki piersiowej, który pozwala lekarzowi ocenić proces oddychania oraz podejrzewać różne schorzenia. Istnieją różne rodzaje ruchów oddechowych, takie jak:

• brudnopowietrzne, czyli trzeszczenia o wyższej częstotliwości, wynikające między innymi z zapalenia płuc, obrzęku płuc, czy włóknienia płuc,
• czystopowietrzne, czyli trzeszczenia o niskiej częstotliwości, spowodowane na przykład rozstrzeniem oskrzeli.

Dźwięki oddechowe

Dźwięki oddechowe to szmery charakteryzujące się ciągłością i różną częstotliwością. Wyróżniamy świsty, czyli dźwięki o wysokiej częstotliwości, powstające przy turbulentnym przepływie powietrza przez zwężone drogi oddechowe, oraz furczenia, powstające z obecności wydzieliny w drogach oddechowych. Dodatkowo, istnieją różne rodzaje świstów i furczeń, których przyczyny mogą być zróżnicowane.

Mieszane szmery

Mieszane szmery to połączenie krótkich świstów i trzeszczeń, które pojawiają się często u pacjentów z alergicznym zapaleniem pęcherzyków płucnych lub innymi schorzeniami płuc.

Tarcie opłucnowe

Tarcie opłucnowe występuje przy ocieraniu się o siebie blaszek opłucnej w przebiegu stanu zapalnego lub nowotworowego. Jest to istotny dźwięk oddechowy, który może wskazywać na obecność poważnych problemów zdrowotnych.

Podsumowanie

Osłuchiwanie ruchów oddechowych jest istotnym elementem diagnostycznym, który pozwala lekarzowi uzyskać informacje na temat stanu zdrowia pacjenta. W razie jakichkolwiek nieprawidłowości, konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak RTG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa.