Promienica to infekcja bakteryjna spowodowana bakteriami beztlenowymi, zwanych promieniowcami. Te bakterie są obecne w jamie ustnej, w końcowym odcinku przewodu pokarmowego oraz w drogach rodnych. Aby doszło do zakażenia, konieczne jest uszkodzenie błon śluzowych i obecność zmian martwiczych. Promieniowce stają się szkodliwe tylko w takich warunkach. Zakażenie może prowadzić do powstania ropnych zmian i przetok, z których wydzielają się żółte ziarnistości, nazywane "siarkowymi". Najczęściej promienica dotyka obszary szyi, twarzy, klatki piersiowej i jamy brzusznej. W przypadku kobiet, może również wystąpić promienica miednicy mniejszej. Bakterie mogą również rozprzestrzeniać się drogą krwi na różne obszary ciała, ale nie ma ryzyka przeniesienia zakażenia między ludźmi.

Promienica występuje na całym globie. W naszym kraju jest to rzadka dolegliwość.

1. Najbardziej powszechna forma promienicy, zwaną promienicą szyjno-twarzową, odpowiada za większość przypadków tej choroby. Najczęściej rozwija się jako powikłanie po zabiegach w jamie ustnej lub u osób z zaniedbaną higieną jamy ustnej. Początkowo można zaobserwować niebolesny obrzęk tkanek miękkich w okolicach żuchwy, który prowadzi do powstania przetok zawierających żółte ziarnistości. Skóra wokół tych przetok często staje się zaczerwieniona lub zasiniona. W miarę rozwoju zakażenia skóra twardnieje, ale zazwyczaj nie dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych.

2. W przypadku promienicy piersiowej, która stanowi 15-20% przypadków choroby, często dochodzi do zakażenia poprzez aspirację treści z jamy ustnej i gardła zawierającej promieniowce do dróg oddechowych. Osoby z padaczką i alkoholicy są predysponowane do tego rodzaju infekcji. Perforacja przełyku lub proces zapalny przenoszący się z jamy brzusznej lub szyi może również prowadzić do zakażenia. Objawem tej postaci promienicy jest kaszel, suchy lub mokry, duszność, ból w klatce piersiowej oraz gorączka. Nieleczone zakażenie może prowadzić do zmian zapalnych w płucu i mogą objąć opłucną, osierdzie a nawet ściany klatki piersiowej.

3. Promienica brzuszna i miednicy mniejszej, stanowiąca 10-20% przypadków choroby, zwykle rozwija się u osób po operacjach jelit, zwłaszcza z powodu chorób prowadzących do przerwania ciągłości jelita albo po połknięciu ciała obcego. Typowo manifestuje się jako powoli rosnący guz zapalny, często umiejscowiony w okolicy lewego dołu biodrowego, towarzyszą mu gorączka, zaburzenia rytmu wypróżnień, ból brzucha, nudności i wymioty. W przypadku promienicy miednicy, antykoncepcyjne wkładki wewnątrzmaciczne często są punktem wyjścia choroby.

Jeśli zauważysz wyżej wymienione symptomy, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.

Rozpoznanie promienicy opiera się na objawach klinicznych, testach diagnostycznych, bezpośrednim badaniu wydzieliny z przetok w celu wykrycia bakterii, posiewach wydzieliny w warunkach beztlenowych oraz badaniu ziarnistości w celu identyfikacji cech charakterystycznych dla promieniowców. Przydatne mogą być również badania obrazowe oraz badanie histopatologiczne zajętych tkanek.

Terapia promienicy polega na używaniu antybiotyków, zazwyczaj przez okres od pół roku do jednego roku. W niektórych sytuacjach może być konieczne leczenie operacyjne, na przykład poprzez nacięcie i drenaż ropni lub usunięcie przetok.

Przeważnie występuje pełne wyzdrowienie z tej choroby. Ryzyko zgonu jest minimalne. Możliwe konsekwencje to: zapalenie kości, ropień mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia, promienica wątroby oraz promienica rozsiana.

Po zakończeniu terapii przeciwgrzybiczej konieczne jest regularne monitorowanie pacjenta przez lekarza, aż do potwierdzenia skuteczności leczenia za pomocą badań obrazowych.