Owsica to infekcja jelita grubego spowodowana przez owsika ludzkiego.

Owsik ludzki () to pasożyt obecny u ludzi. Zakażenie następuje poprzez połknięcie jaj, które mogą również dostać się do jamy ustnej drogą inhalacji. Larwa wydostaje się z jaj w dwunastnicy, przechodzi do jelita grubego i tam rozwija się do postaci dorosłej. Dorosłe owsiki są widoczne gołym okiem, samica osiąga długość około 8–13 mm, a samiec 2–5 mm. Po zapłodnieniu samica przenosi się do okolicy odbytu, gdzie nocą składa jaja (nawet do 17 000/dobę), które dojrzewają w ciągu 6 godzin. Świąd w okolicy odbytu powoduje drapanie, co sprzyja przenoszeniu jaj na ręce, a stamtąd do jamy ustnej chorego (autoinwazja). Jaja mogą być także przenoszone na przedmiotach, co umożliwia zarażenie innych osób.

Owsica występuje szeroko na całym świecie, zwłaszcza u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jest to jedna z najczęstszych chorób pasożytniczych w krajach rozwiniętych, niezależnie od warunków społeczno-ekonomicznych, jednak poprawa higieny pomaga zmniejszyć liczbę zachorowań. W Polsce owsica jest najczęstszym pasożytem u dzieci (ok. 16% dzieci w wieku 7 lat jest zarażonych).

Zarażenie zazwyczaj przebiega bezobjawowo.

Główne symptomy obejmują:

• świąd okolic odbytu, zwłaszcza w nocy
• niepokój i płaczliwość u dzieci
• zaburzenia snu

Czasami mogą pojawić się utrata apetytu, drażliwość oraz wtórne zakażenia bakteryjne skóry okolic odbytu. W sporadycznych przypadkach owsiki mogą doprowadzić do zapalenia żeńskich narządów płciowych, układu moczowego lub przewlekłego zapalenia otrzewnej miednicy mniejszej.

Owsiki mają wygląd przypominający cienkie, białe nitki, które czasem można zauważyć w kale lub w okolicach odbytu. Widoczne gołym okiem są głównie samice, osiągające długość od 8 do 13 mm.

Charakterystyczne są także jaja owsików, przypominające ziarna kawy. Choć jaja są niewidoczne dla ludzkiego oka.

Diagnoza polega na wykryciu jaj owsika pod mikroskopem w pobranej rano próbce z okolic odbytu za pomocą taśmy celofanowej. Powtarzanie badania w kolejnych dniach zwiększa pewność wyników. Test stolca nie jest skuteczny w diagnozowaniu owsicy, ponieważ jaja nie są wydalane z kałem.

Zalecenia ogólne obejmują:

• codzienne sprzątanie mieszkania (usuwanie kurzu)
• codzienną zmianę bielizny osobistej
• częstą zmianę pościeli i ręczników (należy je prać w gorącej wodzie)
• przycinanie paznokci
• codzienny poranny prysznic (usuwa większość jaj ze skóry)

Skutecznym działaniem ograniczającym autoinwazję jest też codzienne poranne podmywanie okolicy odbytu ciepłą wodą z mydłem.

Ponadto lekarz zleci leki przeciwpasożytnicze – zwykle pyrantel, mebendazol albo albendazol – które przyjmuje się jednorazowo doustnie. Leczenie należy powtórzyć po 2 tygodniach ze względu na częste ponowne zarażenia (tzw. reinwazje). Nawroty leczy się tak samo jak pierwsze zarażenie. Bardzo ważne jest, żeby równocześnie leczyć wszystkich współdomowników i osoby z bliskiego kontaktu. W dniu leczenia konieczne jest dokładne wysprzątanie mieszkania oraz zmiana bielizny osobistej i pościeli.

Dbając o zapobieganie owsicy, należy pamiętać o zachowaniu odpowiedniej higieny. Ważne jest regularne mycie rąk ciepłą wodą z mydłem przed jedzeniem oraz po skorzystaniu z toalety. Należy unikać obgryzania paznokci i drapania okolic odbytu, a także dokładnie myć owoce i warzywa. Zaleca się również unikanie spożywania jedzenia nieznanego pochodzenia.