Obrzęk występuje, kiedy nadmiar płynu "wypełza" z naczyń krwionośnych lub limfatycznych i gromadzi się pomiędzy komórkami w postaci przesiąku lub wysięku. Naczynia włosowate posiadają ścianę przypominającą drobne sitko, które umożliwia przepływ płynu w obie strony - z tkanek do naczyń i z naczyń do tkanek. W przypadku zaburzeń równowagi tego przepływu, może dojść do gromadzenia się płynu w tkankach, co prowadzi do obrzęku. Przyczyną tego mogą być m.in. zwiększona przepuszczalność ściany naczynia w stanach zapalnych lub alergii, wzrost ciśnienia w naczyniu z powodu przeszkód w przepływie krwi, zwolnienie przepływu naczynia w wyniku niewydolności serca lub żył, oraz zaburzenia składu płynu w tkankach np. w chorobach wątroby, nerek lub niedożywieniu.

Obrzęk może być wynikiem różnorodnych przyczyn, które lekarz może ustalić po rozmowie z pacjentem i badaniu obrzękniętego obszaru. Koniecznie należy skonsultować się z lekarzem w przypadku każdego obrzęku, który utrzymuje się dłużej niż 2–3 tygodnie.

Jeśli obrzęk jest niewielki i obejmuje mały obszar skóry lub jedną część ciała, mówimy o obrzęku miejscowym. Może on być spowodowany przez reakcje alergiczne, reakcje zapalne, niewydolność żylową, zakrzepicę, utrudniony odpływ chłonki lub obrzęk naczynioruchowy.

Obrzęk całego narządu, który zaburza jego funkcjonowanie, może być groźny i wymaga natychmiastowej interwencji. Przykłady to obrzęk płuc, obrzęk mózgu oraz obrzęk krtani.

Obrzęk dotykający całego ciała to obrzęk uogólniony, który wynika z niewydolności serca, niewydolności wątroby, zespołu nerczycowego, zaburzeń hormonalnych, niedożywienia, ciąży lub powikłań polekowych.

W przypadkach szczególnych, obrzęk może być sygnałem alarmowym, który należy skonsultować z lekarzem natychmiastowo.

Zwrócić uwagę należy na: - Pojedynczy obrzęk kończyny dolnej, często łydki, wraz z bólem, może wskazywać na zakrzepicę żył głębokich; - Narastający obrzęk w okolicy rany, z czerwieniem i bólem, oraz wydzieliną z rany, co może świadczyć o zakażeniu rany; - Nadmierny obrzęk po ukąszeniu owadów, zwłaszcza w jamie ustnej i gardle, czy u osób uczulonych; - Obrzęk z towarzyszącymi zmianami skórnymi, jak rumień, wysypka, guzki podskórne, mogą wskazywać na chorobę autoimmunologiczną; - Pojawienie się dużej i bolesnej opuchlizny po urazie, np. złamaniu kości lub uszkodzeniu stawu; - Obrzęk w okolicach twarzy, jamy ustnej, szyi, może być objawem obrzęku alergicznego, naczynioruchowego lub zablokowania żyły szyjnej górnej, wymagającego natychmiastowej interwencji.

W każdym z tych przypadków, konieczne jest kontaktowanie się z lekarzem lub wezwanie pogotowia ratunkowego.