Wśród istotnych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) znajdują się:

• kwas linolowy (LA) z rodziny omega-6 (n-6) oraz
• kwas α-linolenowy (ALA) z rodziny omega-3 (n-3).

Pierwszy zawiera 18 atomów węgla i 2 podwójne wiązania, natomiast drugi także 18 atomów węgla, ale z 3 podwójnymi wiązaniami.

Kwas linolowy (LA) jest przekształcany przez enzymy w kwas γ-linolenowy (GLA), dihomo-γ-linolenowy (DGLA) oraz arachidonowy (ARA). Z kolei kwas α-linolenowy (ALA) jest przekształcany w kwas eikozapentaenowy (EPA), dokozapentaenowy (DPA) oraz dokozaheksaenowy (DHA).

Brak enzymów zdolnych do wprowadzenia podwójnych wiązań w pozycji n-6 i n-3 łańcucha węglowego uniemożliwia syntezę kwasów linolowego i α-linolenowego w organizmie człowieka. Dlatego muszą one być dostarczane w diecie, dlatego nazywane są niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT).

Rodzinę kwasów omega-3 tworzą różne składniki, w tym kwas α-linolenowy (ALA) - prekursor tej rodziny, kwas eikozapentaenowy (EPA), kwas dokozapentaenowy (DPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA). Powstawanie poszczególnych kwasów zachodzi dzięki działaniu enzymów desaturaz i elongaz, które odpowiedzialne są za tworzenie kolejnych wiązań podwójnych oraz wydłużanie struktury kwasów.

Źródła kwasu α-linolenowego w diecie obejmują olej lniany, nasiona lnu, olej sojowy, olej rzepakowy, olej z zarodków pszenicy oraz orzechy włoskie.

Z kolei EPA i DHA, pochodne tego kwasu, znajdują się w tłustych rybach morskich (takich jak makrela, łosoś, tuńczyk, sardynka, pikling, śledź oraz tran z wątroby dorsza), tłuszczu ssaków morskich, algach oraz fitoplanktonie morskim.

Głównymi źródłami tych kwasów są oleje roślinne, takie jak: olej sojowy, olej słonecznikowy, olej kukurydziany i olej z pestek winogron.

Jak już wspomniano wcześniej, proces konwersji kwasów tłuszczowych z grupy n-3 i n-6 w ludzkim ciele zależy od tych samych enzymów (Δ5 i Δ6-desaturaz oraz elongaz). To oznacza, że dominacja kwasu linolowego (pochodzącego z grupy n-6) w diecie hamuje syntezę kwasów EPA i DHA (należących do grupy n-3). Jednocześnie prowadzi to do zwiększonej syntezy kwasu arachidonowego (n-6).

Warto zaznaczyć, że niewłaściwe zrównoważenie kwasów tłuszczowych z grupy n-3 i n-6 w diecie może prowadzić do zaburzeń w ciele ludzkim. Na podstawie wyników eksperymentów ustalono, że optymalny stosunek tych kwasów tłuszczowych powinien wynosić 4:1–5:1.

W literaturze naukowej zauważalne są liczne zalety odpowiedniego zaopatrzenia organizmu w kwasy tłuszczowe omega-3. Wskazuje się na pozytywny wpływ na rozwój w okresie prenatalnym, dojrzewanie układu nerwowego i funkcje poznawcze u niemowląt, działanie kardioprotekcyjne, obniżanie ciśnienia tętniczego krwi, poprawę parametrów lipidowych krwi, działanie przeciwzapalne, zdolność poprawy insulinowrażliwości, hamowanie lipogenezy oraz korzystny wpływ na choroby neurodegeneracyjne.

Pojedyncze badania sugerują także wsparcie kwasów omega-3 w terapii ADHD i działanie przeciwdepresyjne. Zauważono również, że zwiększone spożycie kwasów omega-3 w stosunku do omega-6 może zmniejszyć ryzyko przewlekłych chorób zapalnych. Potrzebne są jednak dalsze badania kliniczne w tej dziedzinie.

W ostatnich latach zauważa się także, że z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych powstają biologicznie aktywne związki, tzw. eikozanoidy, które regulują funkcje układów sercowo-naczyniowego, nerwowego, pokarmowego, biorą udział w procesie krzepnięcia krwi oraz wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

Zapotrzebowanie organizmu na kwasy omega-3 zależy od różnych czynników, takich jak wiek, stan fizjologiczny oraz stan zdrowia.

U osób dorosłych zaleca się spożywanie odpowiednich ilości kwasów tłuszczowych omega-3 (n-3) i omega-6 (n-6) zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w poniżej.

Eksperci Agencji Żywności i Leków (FDA) uważają, że spożywanie do 3 g kwasów omega-3 dziennie jest bezpieczne i nie powoduje istotnych skutków ubocznych.

Najczęstsze działania niepożądane to zaburzenia żołądkowo-jelitowe, jednak występują głównie przy dawkach powyżej 3 g.

Z uwagi na działanie przeciwzakrzepowe kwasy omega-3 mogą zwiększać skłonność do krwawień, szczególnie u osób przyjmujących leki takie jak kwas acetylosalicylowy i/lub klopidogrel.

W celu utrzymania zdrowia i zapobiegania chorobom sercowo-naczyniowym zaleca się spożywanie ryb od 1 do 2 razy w tygodniu, zwłaszcza tłustych ryb morskich. Spożycie ryb z taką częstotliwością zapewnia odpowiednie ilości DHA + EPA, wynoszące około 250 mg dziennie. W przypadku problemów z regularnym spożywaniem ryb zaleca się suplementację EPA+DHA w ilości 250 mg dziennie.

U pacjentów z hipertriglicerydemią długodziałające kwasy tłuszczowe omega-3 (w dawce 2-3 g/dzień) obniżają stężenie triglicerydów (około o 30%) i korzystnie wpływają na zawartość lipidów we krwi po posiłku.