Kolposkopia jest jednym z podstawowych badań służących do oceny dolnego odcinka dróg rodnych, takich jak pochwa, część szyjki macicy oraz srom. Wykorzystuje się do niego specjalne urządzenie optyczne zwane kolposkopem. Badanie jest bezbolesne, trwa kilkanaście minut i może być wykonywane nawet w ciąży. Jest przydatne przede wszystkim do diagnozowania stanów przednowotworowych w dolnych drogach rodnych, umożliwiając dokładne rozróżnienie stanów łagodnych od potencjalnie złośliwych.

Podczas badania kolposkopem możliwe jest dokładne oglądanie dolnego odcinka dróg rodnych w trójwymiarze z powiększeniem od 5- do 50-krotnym. Dzięki temu można dokładniej ocenić strukturę nabłonka, jego barwę oraz obraz naczyń krwionośnych, co nie jest możliwe podczas zwykłego badania ginekologicznego. Ocenę ułatwiają także specjalne filtry oraz odczynniki chemiczne. Nowoczesne kolposkopy posiadają również sprzęt do robienia zdjęć i filmów, co pozwala na dokumentowanie obrazu.

Wynik badania kolposkopowego jest dostępny natychmiast po jego wykonaniu, podczas gdy wynik oceny pobranej tkanki biopsji jest dostępny po kilku tygodniach.

Badanie kolposkopowe jest proponowane po uzyskaniu nieprawidłowego wyniku badania cytologicznego w celu dokładniejszej oceny zmian w szyjce macicy. Może być również zalecane w przypadku podejrzanych zmian wykrytych podczas badania ginekologicznego.

Procedura jest również stosowana do diagnozowania infekcji, takich jak HPV, do określenia przyczyny krwawień po stosunku, oceny ektopii szyjki macicy, diagnostyki infekcji dróg rodnych oraz podejrzenia zmian przednowotworowych w sromie i pochwie.

Badanie kolposkopowe odbywa się w gabinecie ginekologicznym. Aby je przeprowadzić, pacjentka musi zdjąć odzież od pasa w dół i usiąść na fotelu ginekologicznym. Lekarz zakłada wzierniki do pochwy, podobnie jak podczas standardowego badania, a następnie przystępuje do badania kolposkopowego. Kolposkop jest przykładany w odległości około 20 cm od przedsionka pochwy, nie dotykając ciała pacjentki. Lekarz ogląda przez urządzenie oświetleniowe pochwę, srom, tarczę szyjki macicy i ujście zewnętrzne kanału szyjki macicy. W przypadku wykrycia niepokojących zmian, ginekolog może zdecydować się na wykonanie biopsji celowanej - czyli pobranie wycinków (fragmentów tkanki) z szyjki. Materiał jest następnie przekazywany do laboratorium, gdzie patomorfolog dokładnie ocenia go pod mikroskopem.

Przygotowanie do kolposkopii nie jest trudne i nie różni się od przygotowania do standardowego badania ginekologicznego. Najlepiej jest to zrobić w pierwszej połowie cyklu menstruacyjnego, tuż po zakończeniu krwawienia. Zachęca się do powstrzymania się od współżycia oraz zaprzestania przyjmowania leków dopochwowych na 24-48 godzin przed badaniem.

Przeprowadzenie badania kolposkopowego powinno być unikane podczas miesiączki oraz leczenia preparatami dopochwowymi. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy istnieje silne podejrzenie rozwoju nowotworu w obszarze szyjki macicy, sromu lub pochwy i lekarz zaleca pilną diagnostykę.

Kolposkopia jest zabiegiem nieinwazyjnym i bezpiecznym, dlatego powikłania po jego wykonaniu są bardzo rzadkie. Mogą pojawić się jedynie w przypadku pobrania wycinków ze tarczy szyjki macicy, takie jak intensywne krwawienie czy infekcja.

Po badaniu można powrócić od razu do codziennych czynności. W przypadku pobrania wycinków zaleca się powstrzymanie od stosunku oraz wprowadzania globulek dopochwowych czy tamponów przez kilka dni po zabiegu. Wystąpienie dreszczy, gorączki, obfitego krwawienia czy silnych bólów brzucha po badaniu wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej.

Na podstawie wyników badania kolposkopowego oraz pobranych wycinków zaleca się wspólne planowanie dalszych kroków kontrolnych lub leczniczych z lekarzem.