Grzyby szkodliwe dla zdrowia można podzielić na: dermatofity, grzyby przypominające drożdże i pleśnie.

Dermatofity charakteryzują się dużą zdolnością do atakowania skóry, włosów i paznokci. Powodują infekcje zwane grzybicą, czyli zakażenia skóry, owłosionej skóry, a także grzybicę stóp i paznokci.

Pod względem środowiska życia dermatofity można podzielić na trzy grupy:

• dermatofity geofilne – występujące w glebie, zdolne do zakażenia ludzi i zwierząt
• dermatofity zoofilne – choć ich naturalnym siedliskiem są organizmy zwierzęce, mogą wywoływać infekcje również u ludzi
• dermatofity antropofilne – ich naturalnym rezerwuarem są ludzie.

Grzyby przypominające drożdże powodują drożdżycę błon śluzowych (np. w jamie ustnej i narządach płciowych), kącików ust, grzybicę fałdów skórnych i płytek paznokciowych, wyprzenia drożdżakowe oraz łupież pstry. Infekcje drożdżowe nazywane są także kandydozami, ponieważ najczęściej jest je wywołuje gatunek .

Pleśnie odpowiadają głównie za infekcje układowe, czyli narządów wewnętrznych.

Objawy infekcji spowodowanych przez różne gatunki mogą być bardzo zróżnicowane.

Grzybica owłosionej skóry może objąć owłosioną skórę głowy i brody. Zazwyczaj u dzieci spotyka się grzybicę owłosionej skóry głowy, którą można złapać od chorego zwierzęcia lub innego dziecka. W przypadku grzybicy drobnozarodnikowej powierzchownej na głowie można zauważyć liczne miejsca złuszczania skóry z krótkimi włosami. Podobne miejsca łysienia z łuszczącą się powierzchnią, ale mniej liczne, można zauważyć w grzybicy strzygącej powierzchownej. Bolesny, zapalny guz lub naciek z ropną treścią to charakterystyczna cecha grzybicy strzygącej głębokiej, która może zostać przeniesiona od chorych zwierząt. Czwartym rodzajem grzybicy owłosionej skóry głowy jest grzybica woszczynowa, która obecnie jest rzadko spotykana. W przypadku jej wystąpienia można zauważyć tarczki woszczynowe - żółte strupy zawierające grzybnię i złuszczony naskórek, które po wyleczeniu pozostawiają blizny i trwałe miejsca łysienia.

Grzybica owłosionej skóry brody jest problemem przede wszystkim u mężczyzn. Może przebiegać jako zapalne guzy z ropną treścią lub jako miejsca złuszczającej się skóry z "wystrzyżonymi" włosami.

Grzybica skóry gładkiej może dotyczyć dowolnej części ciała. Zarówno grzybica drobnozarodnikowa, jak i grzybica strzygąca skóry gładkiej, dają podobny obraz kliniczny. Może to być rumieniowo-obrzękowe miejsca z grudkami i krostami na brzegach lub też rumieniowo-złuszczające miejsca z różnym stopniem stanu zapalnego. Często, zwłaszcza u mężczyzn, tego rodzaju zmiany występują w pachwinach. Specyficzną odmianą grzybicy skóry gładkiej jest przewlekła grzybica skóry gładkiej, która dotyczy głównie kobiet z zaburzeniami endokrynologicznymi i odpornościowymi. Na kończynach dolnych i pośladkach można wtedy zauważyć sinoczerwone miejsca z otrębiastym złuszczaniem.

Grzybica stóp występuje w trzech odmianach. W odmianie międzypalcowej, najczęściej zajmującej przestrzenie między III i IV palcem stopy (zewnętrzne), dominuje maceracja naskórka, rumień i złuszczanie. W odmianie potnicowej można zauważyć rumieniowo-wysiękowe ogniska z licznymi pęcherzykami w okolicy śródstopia. Zmiany innego rodzaju występują w przypadku odmiany złuszczającej, gdzie rumieniowo-złuszczające ogniska z nadmiernie zrogowaciałym naskórkiem lokalizują się na podeszwach i bocznych częściach stopy. Czasami pojawiają się również wtórne pęknięcia skóry. Warto pamiętać, że razem ze zmianami na stopach mogą wystąpić podobne zmiany na dłoniach, które nie są wynikiem bezpośredniego zakażenia skóry tych obszarów, ale są skutkiem reakcji alergicznej na antygeny grzyba.

Grzybica paznokci może dotyczyć paznokci rąk lub (częściej) stóp. Rzadko występuje u dzieci. Najczęściej zajęte są paznokcie palców zewnętrznych (przewlekły ucisk). Zmiany na płytkach paznokciowych objawiają się ich zgrubieniem, przebarwieniem, łamliwością, nadmiernym rogowaceniem i pobruzdowaniem. Z czasem paznokieć staje się kruchy i łamliwy, a nawet może dojść do wykruszenia się płytki paznokciowej. Zarodniki grzyba mogą wnikać do płytki paznokciowej z różnych kierunków, dlatego istnieje kilka odmian grzybic paznokci.

Drożdżyca błon śluzowych najczęściej dotyczy jamy ustnej oraz narządów płciowych (pochwy, sromu, napletka, żołędzi). Można zauważyć białawe ogniska przypominające białe naloty. Po ich usunięciu można zauważyć czerwony rumień z nadżerkami. Zmianom towarzyszą uczucia pieczenia, palenia i swędzenia. Po wyleczeniu istnieje duża tendencja do nawrotów.

Kandydoza kątów ust (zajady) może być spowodowana maceracją związaną z częstym oblizywaniem ust. W kącikach ust pojawiają się pęknięcia naskórka pokryte strupami, z stanem zapalnym dookoła. Zmianom towarzyszy bolesność.

Kandydoza paznokci i wałów paznokciowych początkowo objawia się zajęciem wałów paznokciowych - są zaczerwienione, opuchnięte i bolesne przy ucisku. Z okolicy między wałem paznokciowym a płytką paznokciową może wydobywać się treść ropna. Z czasem choroba może przenieść się na płytkę paznokciową, która staje się matowa, szorstka i pobruzdowana. Ta forma drożdżycy jest chorobą zawodową pracowników pralni i przemysłu spożywczego.

Wyprzenia drożdżakowe dotyczą głównie okolic fałdów skóry, takich jak pachy, pachwiny, pośladki, okolice podsutkowe, pępek, fałdy brzuszne u otyłych osób oraz okolice pieluszkowe u niemowląt. Duża wilgotność, ciepło i liczne otarcia naskórka decydują o rozwoju grzybicy w tych obszarach. Na skórze można zauważyć zapalne miejsca, które często są pokryte białawym nalotem. Często występują również tzw. ogniska satelitarne na obwodzie, z grudkami i krostami.

W sytuacji podejrzenia zakażenia grzybicą, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem dermatologiem, który przeprowadzi szczegółowe badanie i obejrzy zmiany skórne. Objawy grzybicy skóry i błon śluzowych mogą przypominać wiele innych chorób, dlatego konieczne jest wykonanie dodatkowych testów diagnostycznych.

Diagnozę ułatwić może badanie zmian chorobowych w warunkach ciemności przy użyciu lampy Wooda. W niektórych przypadkach, podczas tego badania, można zaobserwować charakterystyczne światło zmian skórnych, które jest specyficzne dla danego rodzaju grzyba: łupież pstry świeci żółtawo-białym światłem, grzybica woszczynowa emituje matowozielone światło, zaś grzybica drobnozarodnikowa - jasnozielone. Ostateczne potwierdzenie diagnozy wymaga jednak pozytywnego wyniku badania mykologicznego, które przeprowadza się w specjalistycznych laboratoriach. Z zakażonych miejsc skóry pobierane są próbki do badania mikroskopowego oraz hodowli na odpowiednich podłożach mikrobiologicznych. Wyniki testu na obecność patogennego grzyba można uzyskać po około 2-3 tygodniach, dlatego jest to długotrwałe badanie.

Leczenie infekcji grzybiczych polega na stosowaniu różnych preparatów zewnętrznych i leków doustnych, dezynfekcji obuwia i bielizny oraz przestrzeganiu zasad profilaktyki. Po zakończeniu terapii i na początku warto przeprowadzić dezynfekcję przy użyciu roztworów formaliny lub chinoksyzolu.

Najskuteczniejszym sposobem na pozbycie się zarodników grzybów z otoczenia jest jednak wymiana obuwia, bielizny i skarpet na nowe. Ostatnio zaproponowane zostały liczne preparaty przeciwgrzybicze, takie jak terbinafina, itrakonazol, flukonazol, mikonazol, które są skuteczne, bezpieczne i dobrze tolerowane. Dostępne są w różnych postaciach, jak szampony, kremy, maści, pudry, lakiery do paznokci i aerozole.

Po potwierdzeniu zakażenia grzybicznego lekarz zaleci odpowiednie leczenie i określi jego długość. W zależności od rodzaju infekcji terapia może trwać od jednego dnia (drożdżyca pochwy) do nawet sześciu miesięcy (grzybica paznokci). Skuteczność leczenia zależy głównie od współpracy pacjenta z lekarzem, regularnych wizyt kontrolnych, ciągłego leczenia i przestrzegania zasad profilaktyki.

Pamiętaj, że zawsze lepiej jest zapobiegać niż leczyć. Aby uniknąć zakażeń grzybiczych, należy przestrzegać podstawowych zasad profilaktyki. Konieczne jest unikanie środowisk ciepłych i wilgotnych, aby nie stwarzać odpowiednich warunków dla rozwoju grzybów na skórze.