Gazy występują naturalnie w przewodzie pokarmowym. Mają one dwa główne źródła: pierwsze to powietrze połykane podczas jedzenia lub rozmów, a drugie to produkty fermentacji bakteryjnej w jelitach, głównie w jelicie grubym.

W połykanym powietrzu dominują azot i tlen.

Gazy pochodzące z metabolizmu bakteryjnego mają bardziej zróżnicowany skład. Składają się z bezzapachowego dwutlenku węgla, metanu, wodoru oraz siarkowodoru i innych związków siarki nadających charakterystyczny zapach. Ich ilość i rodzaj zależą od typu spożywanego jedzenia, składu flory bakteryjnej w jelitach oraz działania jelitowego.

Objętość gazu w jelicie wynosi zazwyczaj około 200 ml, a łączna dzienna ilość wydalanego powietrza może sięgać do 600 ml. Przeciętnie zdrowa osoba wydala gazy kilkanaście do 25 razy dziennie.

Zwiększenie produkcji gazów jelitowych może mieć swoje źródło w różnych czynnikach, takich jak spożywanie pokarmów uznawanych za gazotwórcze, nadmierne połykanie powietrza, problemy z odbijaniem połkniętego powietrza, zaburzenia trawienia i wchłaniania w jelicie cienkim, zwolnienie czasu pasażu jelitowego oraz zwiększona ilość bakterii w jelicie cienkim.

Wszystkie te czynniki mogą przyczynić się do zwiększenia ilości gazów jelitowych w organizmie.

Pacjenci często błędnie interpretują uczucie wzdęcia jako efekt gromadzenia się gazów w organizmie. Trudno jednak dokładnie określić ilość wypuszczonych gazów, choć pomocna może być analiza częstości wiatrów przed wystąpieniem objawów wzdęcia. Zazwyczaj nie ma potrzeby przeprowadzania dodatkowych badań, chyba że pojawiają się dodatkowe symptomy sugerujące chorobę przewodu pokarmowego. Warto przyjrzeć się diecie, ponieważ często zdarza się, że po spożyciu konkretnych pokarmów pacjent odczuwa zwiększone wzdęcie.

W niektórych przypadkach, gdy podejrzewa się organiczne przyczyny nadmiernego gromadzenia się gazów, pomocne mogą okazać się:

• przeglądowe badanie jamy brzusznej w celu orientacyjnej oceny obecności gazów oraz wykluczenia zaburzeń przewodu pokarmowego
• ultrasonografia jamy brzusznej
• badania endoskopowe
• w szczególnych sytuacjach stosuje się trudno dostępny i niejednoznaczny oddechowy test wodorowy.

W przypadku nadmiaru gazów zaleca się zmniejszenie spożycia laktozy oraz stosowanie probiotyków w celu zmiany składu flory jelitowej. Diagnostyka problemu może być trudna i często nie prowadzi do jednoznacznego ustalenia przyczyny. Często nadmiar gazów jest elementem szerszego zespołu zaburzeń czynnościowych jelit.

Produkty powodujące wzdęcia

• fasola
• kapusta
• brukselka
• cebula
• chleb
• makarony
• produkty zbożowe
• jabłka
• gruszki
• brzoskwinie
• śliwki
• kukurydza
• owies
• ziemniaki
• mleko
• lody
• sery pleśniowe
• otręby oczyszczone

Żywność przyjazna dla układu pokarmowego

• biały ryż
• banany
• owoce cytrusowe
• winogrona
• sery żółte
• mięso
• jaja
• napoje niegazowane
• słodziki
• jogurt
• otręby nieoczyszczone