Gastroskopia to badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, umożliwiające ocenę histopatologiczną badanych zmian oraz wykrycie obecności bakterii Helicobacter pylori. Możliwe jest także przeprowadzenie różnych zabiegów terapeutycznych, takich jak poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego, usuwanie polipów czy zatrzymywanie krwawień.

Gastroskopia to badanie, które może być nieprzyjemne, ale nie jest bolesne. Próbkowanie błony śluzowej przewodu pokarmowego również nie powoduje bólu.

Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut.

Gastroskopia najczęściej przeprowadzana jest w pozycji leżącej na lewym boku. Po znieczuleniu gardła lidokainą zakłada się ustnik w jamie ustnej. Następnie lekarz wprowadza gastroskop, a pacjent wykonuje ruch połykowy. Moment przechodzenia aparatu do przełyku może być niekomfortowy, ale współpraca pacjenta z lekarzem minimalizuje dyskomfort. Skupienie się na regularnym oddechu podczas badania także pomaga zmniejszyć odruch wymiotny.

Endoskop używany do gastroskopii jest dezynfekowany przed każdym użyciem. Pobieranie wycinków błony śluzowej odbywa się specjalnymi szczypcami, zapewniając sterylność. Materiał jest analizowany w laboratorium patologicznym, a wyniki są zazwyczaj gotowe po 2 tygodniach. Test na obecność można uzyskać już kilkanaście minut po badaniu.

Czasami konieczne jest przeprowadzenie gastroskopii z zastosowaniem sedacji lub znieczulenia ogólnego. Sedacja stosowana jest m.in. u pacjentów, u których badanie może być trudne, oraz w przypadku długotrwałych badań lub endoskopii terapeutycznych.

Przed przeprowadzeniem gastroskopii należy zaniechać spożywania jedzenia przez co najmniej 6 godzin i picia przez 4 godziny (czasami może to być dłuższy okres, o czym informuje lekarz). Jeśli pacjent regularnie bierze leki rano, może je przyjąć, popijając je niewielką ilością wody. Należy również powstrzymać się od palenia papierosów i żucia gumy kilka godzin przed badaniem oraz wyjąć protezy zębowe tuż przed badaniem. Osoby przyjmujące leki zmniejszające krzepliwość krwi powinny skonsultować się z lekarzem w celu ewentualnej zmiany preparatu przed planowanym zabiegiem gastroskopii.

Przeciwwskazaniem do endoskopii są poważne schorzenia, które powodują, że ryzyko przeprowadzenia badania przewyższa potencjalne korzyści wynikające z niego. Do takich chorób zaliczyć można ciężką niewydolność serca lub oddechową, ostry zespół wieńcowy i zawał serca, a także nierównowagę w krzepnięciu krwi. Konieczna jest pisemna zgoda pacjenta.

Jako procedura inwazyjna gastroskopia niesie ze sobą ryzyko powikłań, chociaż występują one bardzo rzadko. Mogą one wystąpić zarówno w trakcie badania, jak i po jego zakończeniu (nawet po kilkunastu dniach), co czasami wymaga dodatkowych badań diagnostycznych i leczenia, włącznie z leczeniem interwencyjnym.

Częstość występowania powikłań szacuje się na około 0,5%, przy czym częściej pojawiają się one przy gastroskopii terapeutycznej niż diagnostycznej. Powikłania związane z sedacją stanowią znaczną część tych przypadków.

Powikłania gastroskopii diagnostycznej występują bardzo rzadko: krwawienie ma miejsce w około 0,15% przypadków, a przedziurawienie gardła lub przełyku w około 0,01% przypadków.

W przypadku gastroskopii terapeutycznej głównym powikłaniem są krwawienia, które pojawiają się w około 0,15% zabiegów. Ryzyko ich wystąpienia wzrasta u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia lub przyjmujących leki przeciwkrzepliwe, zwłaszcza przed procedurami o dużym ryzyku.

Należy odczekać minimum 2 godziny po zakończeniu działania znieczulenia miejscowego gardła przed spożyciem pierwszego posiłku, w zależności od rodzaju przeprowadzonego zabiegu.

Po przeprowadzeniu zabiegu endoskopowego w znieczuleniu, należy unikać prowadzenia pojazdów mechanicznych. Konieczna jest również obecność drugiej osoby przy powrocie do domu.