Bąblowica to choroba odzwierzęca, która jest spowodowana przez larwy tasiemców bąblowcowych: , powodującego bąblowicę jednokomorową, oraz , powodującego bąblowicę wielokomorową.

Bąblowica jednokomorowa występuje na terenach wiejskich praktycznie na całym świecie. Ostatecznym żywicielem tasiemca jest pies, który zaraża się spożywając mięso lub odpady mięsne od zwierząt będących żywicielami pośrednimi tego pasożyta, takich jak świnie, owce i bydło. Głównym źródłem zakażenia dla psów w Polsce są świnie. Człowiek zaraża się pasożytem poprzez zjedzenie jaj tasiemca wydalonych z kałem przez psy. Jaja tasiemca mogą być przeniesione na sierści psa lub na produktach spożywczych, które miały kontakt z ziemią.

Bąblowica wielokomorowa występuje na półkuli północnej. Lis artyczny i lis rudy są głównymi i ostatecznymi żywicielami tasiemca , a człowiek jest żywicielem przypadkowym. Zaraża się on jajami tasiemca znajdującymi się na zanieczyszczonej runie leśnej, na przykład poziomkach czy jagodach.

Zjedzone jaja tasiemca psiego, po przejściu przez jelito człowieka, wykluwają się i dostają do wątroby, gdzie się zagnieżdżają lub dostają się do krwiobiegu i rozprzestrzeniają się po różnych organach. W przypadku bąblowicy jednokomorowej powstają torbiele w wątrobie lub płucach, rzadziej w innych narządach, podczas gdy bąblowica wielokomorowa charakteryzuje się powstawaniem licznych pęcherzyków o strukturze gąbczastej głównie w wątrobie. Torbiele mogą także występować w innych narządach, takich jak nerki, płuca czy mózg.

Choroba bąblowica jest rzadka w Polsce, rocznie diagnozuje się około 40 przypadków, głównie u osób dorosłych. Najczęściej spotykana jest postać jednokomorowa bąblowicy.

Większość przypadków torbieli bąblowcowej przebiega bezobjawowo. Torbiele rosną z różną prędkością, a ich średnica może wynosić od kilku do 30 cm. Objawy choroby zależą od liczby, wielkości i umiejscowienia torbieli. Może wystąpić ból brzucha, uczucie wzdęcia, rozpieranie w nadbrzuszu, nudności oraz żółtaczka mechaniczna lub objawy nadciśnienia wrotnego. Torbiel bąblowcowa może być także podatna na infekcje, pękanie lub uciskanie sąsiadujących tkanek, co prowadzi do różnorodnych objawów zależnych od lokalizacji.

Objawy bąblowicy nie są charakterystyczne. Dolegliwości w dolnej części prawego żebra, żółtaczka, bóle głowy, nudności wymagają wizyty u lekarza rodzinnego i przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych, przede wszystkim w celu wykluczenia innych przyczyn, ponieważ bąblowica jest chorobą rzadką. Jeśli pacjent miał kontakt z kałem psa lub lisa, powinien poinformować o tym swojego lekarza.

Podczas badania pacjenta lekarz zazwyczaj nie zauważa żadnych nieprawidłowości, chociaż niektórzy pacjenci mogą mieć powiększoną wątrobę i/lub żółtaczkę. Dodatkowe badania czasami wykazują eozynofilię, wzrost aktywności enzymów wątrobowych, wzrost stężenia bilirubiny oraz obniżenie stężenia białka we krwi. Wielu pacjentów przez długi czas może nie wykazywać żadnych objawów, a torbiele w wątrobie mogą być wykrywane przypadkowo podczas innych badań diagnostycznych, takich jak USG jamy brzusznej lub RTG klatki piersiowej.

Torbiele wątroby wykryte podczas badania USG mogą sugerować bąblowcową etiologię, gdy występują charakterystyczne cechy morfologiczne. Tomografia komputerowa umożliwia dokładniejszą ocenę umiejscowienia i morfologii torbieli, zwłaszcza w przypadku lokalizacji mózgowej torbieli. Badania serologiczne nie są decydujące w rozpoznaniu bąblowicy z powodu częstych wyników fałszywie ujemnych i dodatnich. W razie wątpliwości w wynikach badań obrazowych i serologicznych można wykonać biopsję aspiracyjną cienkoigłową.

Decyzja o leczeniu torbieli bąblowcowych wątroby lub płuc zależy od ilości, rozmiaru i położenia. Torbiele duże lub szybko rosnące, które mogą pęknąć lub uciskać na istotne struktury, poddawane są leczeniu operacyjnemu. W takim zabiegu cała torbiel jest usuwana. Leczenie chirurgiczne niesie ryzyko pęknięcia torbieli, rozprzestrzenienia się larw bąblowca oraz wstrząsu anafilaktycznego. Torbiele mniejsze, leczone są zachowawczo. Albendazol to lek z wyboru, podawany w serii jednomiesięcznych kuracji. Albendazol może być także stosowany przed operacją w celu zmniejszenia ciśnienia w ścianie torbieli i zmniejszenia inwazyjności larw bąblowca. Około 30% pacjentów leczonych zachowawczo dochodzi do pełnego wyleczenia, natomiast u pozostałych 70% obserwuje się zmniejszenie torbieli. Lepsze rokowanie dotyczy młodszych pacjentów z torbielami o średnicy poniżej 6 cm.

Bąblowicę wielokomorową leczy się poprzez operację i terapię albendazolem, która trwa dwa lata po radykalnym zabiegu. W przypadku nieoperacyjnym terapia albendazolem jest konieczna bezterminowo.

W przypadkach bąblowicy jednokomorowej prognoza jest korzystna, choć w rzadkich przypadkach mogą wystąpić nawroty. Gorzej jest w przypadku bąblowicy umiejscowionej w mózgu. Prognoza w przypadku bąblowicy wielokomorowej jest niepewna. Przed wprowadzeniem leczenia albendazolem i mebendazolem większość pacjentów umierała w ciągu 10 lat. Obecnie dzięki terapii farmakologicznej rokowanie się poprawiło, ale pacjenci z tą postacią bąblowicy wymagają stałej opieki medycznej.

Aby uniknąć zarażenia bąblowicą, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny, takich jak regularne mycie rąk przed posiłkiem oraz dokładne mycie warzyw i owoców przed spożyciem.