Choroba skóry z nadmiernym rogowaceniem naskórka, czyli łuszczyca, jest przewlekłą dolegliwością niezakaźną i ogólnoustrojową.

W Europie i Stanach Zjednoczonych dotyka około 2% ludności, natomiast w Azji i Afryce występuje rzadziej. W Polsce częstość występowania wynosi około 3%.

Pomimo intensywnych badań, przyczyna łuszczycy wciąż nie jest w pełni poznana. Czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe mają wpływ na rozwój choroby.

Wyróżnia się dwa typy łuszczycy zwykłej: typ I, charakteryzujący się silnym związkiem z predyspozycją genetyczną i cięższym przebiegiem oraz typ II, zwykle występujący u dorosłych.

Ryzyko zachorowania na łuszczycę dziedziczy się wielogenowo. Gdy oba rodzice są chorzy, ryzyko dla dziecka sięga nawet 70%.

U chorych na łuszczycę występuje większe niż w populacji ogólnej ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych (cukrzyca, otyłość, nadciśnienie tętnicze) oraz chorób układu krążenia (miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu). Choroba znacząco pogarsza jakość życia pacjentów, negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie i stosunki międzyludzkie, co zwiększa ryzyko depresji.

Specyficznymi objawami łuszczycy są charakterystyczne zmiany skórne wynikające z zaburzonego procesu regeneracji naskórka. Na początku choroby pojawia się wykwit pierwotny, który jest wyraźnie odgraniczony, czerwonobrunatny oraz złuszczający się. Może być mały jak łebek szpilki lub większy o średnicy 1-2 cm. Z kolei w pełni rozwinięte zmiany, czyli tarczki, są większe (nawet kilku centymetrów średnicy) i pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami. Po zdrapaniu łusek widoczna jest błyszcząca, jakby pokryta woskiem powierzchnia oraz drobne kropelkowate krwawienia.

W przypadku łuszczycy może wystąpić również świąd, głównie podczas zaostrzenia zmian skórnych.

Typowe miejsca występowania zmian to łokcie, kolana, owłosiona skóra głowy oraz okolica lędźwiowo-krzyżowa. Jednak w rzadkich przypadkach zmiany mogą obejmować całą powierzchnię skóry.

W przypadku aktywnej postaci łuszczycy charakterystyczny jest objaw Koebnera - czyli pojawianie się zmian łuszczycowych po upływie 6-12 dni wzdłuż linii zadrapania naskórka.

Łuszczyca jest najczęściej rozpoznawaną chorobą skórną. Istnieją różne rodzaje tej choroby, odróżniające się wyglądem, lokalizacją, intensywnością zabarwienia i charakterem łusek.

Łuszczyca zwyczajna (plackowata) jest najczęściej występującym rodzajem (dotyczy nawet 90% chorych). Charakterystyczne zmiany to wypukłe, okrągłe lub owalne plamy pokryte łuską, wyraźnie odseparowane od zdrowej skóry, które pojawiają się na nogach, ramionach, kolanach, łokciach, plecach, głowie, oraz bardziej rzadko na twarzy, dłoniach, stopach i brzuchu.

Łuszczyca krostkowa objawia się czerwoną, opuchniętą skórą pokrytą krostami z ropną wydzieliną. Ten rodzaj łuszczycy występuje w postaci uogólnionej (jedna z najcięższych postaci) oraz miejscowej (na dłoniach i stopach).

Łuszczyca stawowa, znana również jako łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), charakteryzuje się przewlekłym zapaleniem stawów z towarzyszącą lub bez towarzyszącej łuszczycy skóry. Może dotyczyć jednego stawu lub wielu stawów. Najczęściej występuje postać objęcia stawów międzypaliczkowych, często łącząca się z obecnymi zmianami skórnymi w obrębie paznokci. Choroba zazwyczaj przebiega łagodnie, ale w rzadkich przypadkach ciężka postać może prowadzić do uszkodzenia stawów i niepełnosprawności.

Łuszczyca paznokci może towarzyszyć innym objawom skórnym lub być jedynym objawem choroby. Charakteryzuje się występowaniem wgłębień w płytkach paznokciowych, żółtawym przebarwieniem, obecnością onycholizy, zgrubiałymi, matowymi, białawo-żółtymi, kruchymi paznokciami, a także poprzecinanymi bruzdami. W zaawansowanych przypadkach płytki paznokciowe mogą oddzielać się całkowicie.

Łuszczyca kropelkowa (kropelkowata) objawia się niewielkimi grudkami na czubku głowy, kończynach i tułowiu. Może pojawić się po infekcjach, najczęściej gardła.

Łuszczyca wysiękowa (odwrócona) pojawia się w fałdach skórnych (np. pod pachami, w pachwinach, pod biustem). Charakteryzuje się jaskrawoczerwonymi, błyszczącymi zmianami pokrytymi łuską.

Łuszczyca owłosionej skóry głowy objawia się wyraźnie odgraniczonymi plamami lub tarczkami pokrytymi srebrzystymi łuskami, które mogą występować poza owłosioną skórą głowy, na czoło, kark i uszy. Często towarzyszy im świąd. Zmiany te można pomylić z łojotokowym zapaleniem skóry lub grzybicą.

Erytrodermia to stan zapalny skóry, który obejmuje praktycznie całą powierzchnię ciała. Forma erytrodermii związana z łuszczycą jest najcięższą postacią tej choroby skórnej. Charakteryzuje się intensywnie czerwonymi zmianami przypominającymi poparzenia, które mogą być towarzyszone przez przyspieszone bicie serca, ból oraz silne swędzenie. Hospitalizacja pacjentów jest zazwyczaj konieczna. Przewlekła erytrodermia, która nawraca, może prowadzić do powstania amyloidozy narządów wewnętrznych.

W przypadku niepokojących zmian zaleca się konsultację z dermatologiem.

Diagnoza łuszczycy opiera się na badaniu klinicznym, uwzględniając charakterystyczne objawy i zmiany skórne typowe dla tej choroby.

Jeśli objawy nie są jednoznaczne, lekarz może zastosować badanie dermatoskopowe (nieinwazyjna technika pozwalająca na dokładne obejrzenie zmian skórnych pod powiększeniem) lub pobrać fragment tkanki do badania histopatologicznego.

Najważniejszym elementem terapii łuszczycy jest uwzględnienie potrzeb pacjenta oraz jego wrażliwość przez lekarza.

Chorobę łuszczycową można złagodzić, ale trwale i całkowicie nie da się jej wyleczyć. Nawroty są typowe dla tej choroby. Leczenie pomaga zmniejszyć objawy, osiągnąć ustąpienie zmian, przedłużyć remisję, zapobiec powikłaniom oraz przywrócić jakość życia.

Metody leczenia obejmują stosowanie leków miejscowo, ogólnie lub w terapii skojarzonej, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, rozległości zmian oraz częstotliwości nawrotów.

Podstawowym sposobem leczenia miejscowego jest usunięcie łusek, a następnie hamowanie nadmiernej proliferacji naskórka i stanu zapalnego. Do tego celu stosuje się preparaty, takie jak preparaty keratolityczne zawierające 5–10% kwasu salicylowego lub mocznik, dziegcie (pochodne węgla kamiennego), cygnolina, glikokortykosteroidy oraz analogi witaminy D₃ (kalcypotriol, takalcytol).

Istotne jest odpowiednie dbanie o skórę poprzez wykorzystanie specjalistycznych dermokosmetyków. Sugerowane jest stosowanie środków nawilżających, szamponów, płynów zawierających dziegieć lub siarkę oraz preparatów keratolitycznych, które pomagają usunąć zrogowaciały naskórek.

Podczas remisji zmian chorobowych zaleca się unikanie czynników mogących prowadzić do nasilenia objawów, takich jak ogniska zapalne, infekcje, palenie tytoniu oraz stosowanie niektórych leków doustnych. Aby zapobiec suchości skóry, zaleca się stosowanie odpowiednich emolientów.