Co to jest TSH?
TSH to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, który pobudza tarczycę do wytwarzania i uwalniania hormonów tarczycy (T3 i T4). Przysadka mózgowa zwiększa produkcję TSH w odpowiedzi na niskie poziomy hormonów tarczycy, niską temperaturę oraz działanie adrenaliny i wazopresyny. Z kolei obserwuje się zmniejszone wydzielanie TSH w przypadku nadmiaru hormonów tarczycy.
Jakie są wskazania do oznaczenia stężenia TSH?
- Możliwość wystąpienia objawów nadczynności tarczycy, takich jak przyspieszony rytm serca, podwyższone ciśnienie krwi, nietolerancja ciepła, utrata masy ciała, bezsenność, pobudzenie, nadmierne pocenie się, osłabienie, drżenie rąk.
- Istnienie objawów niedoczynności tarczycy, takich jak przyrost masy ciała, obniżony nastrój, osłabienie, łatwe odczuwanie zimna, zaparcia, zwolniona czynność serca.
- Konieczność monitorowania leczenia zastępczego hormonami tarczycy w przypadku niedoczynności tarczycy.
Jakie są przeciwwskazania do oznaczenia stężenia TSH?
Przyczyny zwiększonego stężenia TSH
- choroby tarczycy:
- zapalenie tarczycy typu Hashimoto – w tej chorobie dochodzi do produkcji przeciwciał przeciwko enzymowi biorącemu udział w syntezie hormonów tarczycy – mamy zatem do czynienia z ich niedoborem, co przekłada się na zwiększenie stężenia TSH. Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy, występuje u 2% populacji, z czego 95% u płci żeńskiej.
- leczenie zastępcze hormonami tarczycy w niewystarczającej dawce.
- nadczynność przysadki mózgowej (rzadko), spowodowana gruczolakiem wydzielającym TSH
Przyczyny zmniejszonego stężenia TSH
Ważne schorzenia układu hormonalnego to m.in. choroba Gravesa i Basedowa oraz wole guzkowe toksyczne. Pierwsza z nich jest spowodowana nadmierną aktywacją receptorów dla TSH przez przeciwciała, co prowadzi do nadczynności tarczycy. Natomiast druga choroba wynika z niedoboru jodu sprzed kilkunastu lat.
Rzadziej występujące choroby przysadki mózgowej to m.in. guz w tej okolicy, który może zaburzyć wydzielanie TSH i innych hormonów, oraz zespół Sheehana, będący skutkiem niedokrwienia przysadki po porodzie.