Trądzik pospolity to przewlekła choroba skóry, która dotyczy aparatu włosowo-łojowego i charakteryzuje się pojawianiem się różnych zmian skórnych w okolicach ze zwiększoną produkcją łoju, takich jak zaskórniki, grudki, krosty, guzki, pseudocysty i torbiele ropne. Najczęściej występuje u młodzieży, ale może dotyczyć również innych grup wiekowych, a nasilenie objawów może być różne. Może to prowadzić do powstawania ciemnych plam, blizn i negatywnie wpływać na samopoczucie.

Mechanizm powstawania trądziku pospolitego polega na interakcji różnych czynników, które powodują powstanie zaskórników i rozwój stanu zapalnego.

Przyczyny trądziku są różnorodne i obejmują między innymi:

• zwiększoną produkcję łoju
• zablokowanie gruczołów łojowych przez czop rogowy
• kolonizację przewodów przez bakterie oraz
• reakcję zapalną
• reakcję immunologiczną.

Rolę w powstawaniu trądziku odgrywają też hormony płciowe u mężczyzn, znane jako androgeny – stymulują one produkcję sebum. Chociaż hiperandrogenizm może prowadzić do trądziku, większość pacjentów z trądzikiem pospolitym nie ma nadmiaru androgenów.

Podejrzewa się również, że dieta może mieć wpływ na trądzik. Możliwe negatywne skutki mogą być związane z spożywaniem mleka i produktów o wysokim indeksie glikemicznym.

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w artykule o Diecie a trądziku

Mimo powszechnej opinii, że jedzenie czekolady ma negatywny wpływ na trądzik, brak naukowych dowodów potwierdzających ten pogląd.

Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w rozwoju zmian trądzikowych. U osób cierpiących na trądzik przewlekły często można znaleźć historię choroby u innych członków rodziny.

Mechanizm pojawiania się trądziku to skomplikowana interakcja różnych czynników, takich jak działanie androgenów na gruczoły łojowe, obecność konkretnych bakterii w mieszku włosowym (Cutibacterium acnes) oraz odpowiedź immunologiczna organizmu, a także czynniki genetyczne i prawdopodobnie dieta.

Nie są do końca znane szczegóły procesu, który prowadzi do powstawania zmian trądzikowych. Przypuszcza się, że najpierw pojawiają się mikrozaskórniki, a następnie zaskórniki otwarte i zamknięte, grudki, krosty i guzki zapalne. Proces przekształcania mikrozaskórników w inne zmiany trądzikowe wymaga jeszcze wyjaśnienia, ale podejrzewa się, że wpływ na niego mają różne czynniki, jak np. nadmierna produkcja sebum przez gruczoły łojowe, obecność bakterii Cutibacterium acnes oraz hiperkeratynizacja mieszków włosowych.

Trądzik pospolity jest częsty i najczęściej występuje u nastolatków i młodych dorosłych. Szacuje się, że trądzik pospolity występuje u nastolatków od 35 do ponad 90% przypadków.

Trądzik często zaczyna się przed okresem dojrzewania (między 7 a 12 rokiem życia) i zazwyczaj ustępuje w trzeciej dekadzie życia, jednak może także utrzymywać się w wieku dorosłym lub pojawić się dopiero później. Trądzik młodzieńczy częściej występuje u mężczyzn, natomiast trądzik u dorosłych częściej dotyka kobiet.

Zaskórniki otwarte znajdują się z otworem w części środkowej, a przez nie wydobywa się masa łojowo-rogowa. Z kolei zaskórniki zamknięte są białe i powstają w wyniku nagromadzenia korneocytów w ujściu gruczołów łojowych.

Typowe zmiany trądzikowe występują głównie w miejscach łojotokowych, takich jak twarz, szyja, tułów, klatka piersiowa i ramiona.

Trądzik jest schorzeniem, które charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem, a zmiany zwykle ulegają poprawie w okresie letnim. Istnieje wiele różnych czynników, które mogą przyczynić się do nasilenia objawów trądziku, takich jak powtarzające się uszkodzenia mechaniczne skóry spowodowane trzymaniem jej środkami kosmetycznymi, zwiększone spożycie mleka i produktów o wysokim indeksie glikemicznym, stres, insulinooporność oraz niedobór lub nadmiar masy ciała (według wskaźnika BMI). Niektóre badania wskazują, że zarówno niedowaga, jak i nadwaga mogą negatywnie wpływać na zmiany trądzikowe.

Wyróżnia się różne formy trądziku, takie jak trądzik młodzieńczy, trądzik ropowiczy, trądzik skupiony oraz trądzik bliznowcowy.

Rzadsze postacie trądziku obejmują trądzik z objawami ogólnymi i ciężkim przebiegiem oraz trądzik z wydrapania.

Czynniki prowokujące trądzik to m.in. substancje zawodowe, leki oraz kosmetyki.

Po wyeliminowaniu tych czynników zmiany trądzikowe mogą ustąpić.

Nie zaleca się manipulowania trądzikowymi zmianami skórnymi, ponieważ może to spowodować powstanie nieestetycznych blizn i przebarwień, które są trudne do usunięcia.

Na podstawie symptomów skórnych, historii choroby oraz wyników testów diagnostycznych specjalista diagnozuje trądzik.

W przypadku niektórych pacjentów konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych testów, takich jak badania hormonalne.

Pielęgnacja skóry to kluczowy element leczenia trądziku. Wymaga właściwej higieny, stosowania kremów nawilżających i ochrony przeciwsłonecznej.

Należy unikać częstego mycia twarzy, używając delikatnego środka do oczyszczania i ciepłej wody. Nie należy eksperymentować z gąbkami ani myjkami, lecz myć skórę delikatnie rękoma. Energiczne szorowanie skóry może pogorszyć trądzik. Wystrzegaj się alkalicznych mydeł i kosmetyków na bazie alkoholu.

Nie próbuj wyciskać zmian skórnych, aby uniknąć pogorszenia trądziku i blizn.

Użycie kremu nawilżającego pomaga zminimalizować suchość skóry. Konieczne jest nawilżanie skóry, nawet jeśli jest tłusta. Ochrona przeciwsłoneczna jest kluczowa, szczególnie podczas stosowania niektórych leków przeciwtrądzikowych.

Jeśli masz łagodny trądzik, możesz spróbować samodzielnego leczenia preparatami bez recepty. Jeśli jednak trądzik nie ustępuje po trzech miesiącach, skonsultuj się z lekarzem.

Lekarz dobierze odpowiednie leczenie w zależności od rodzaju trądziku oraz jego nasilenia. Różne metody są skuteczne w zwalczaniu trądziku niezapalnego, jak np. zaskórników, lub trądziku zapalnego, jak np. guzki zapalne na skórze. Najlepsze efekty można osiągnąć stosując kombinację różnych leków, a nie tylko jednego.

Terapia trądziku obejmuje leczenie miejscowe, czyli preparaty stosowane bezpośrednio na skórę, oraz leczenie ogólne, czyli leki doustne przyjmowane w formie tabletek.

W leczeniu trądziku miejscowo stosuje się m.in. miejscowe retinoidy, takie jak tretynoina, izotretynoina, adapalen, trifaroten, nadtlenek benzoilu, antybiotyki miejscowo, kwas azelainowy i inne preparaty przeciwtrądzikowe.

W leczeniu trądziku doustnie mogą być stosowane antybiotyki, izotretynoina oraz leki hormonalne. Terapia antybiotykami doustnymi łączy się z leczeniem miejscowym, aby zapobiegać nawrotom trądziku po zakończeniu kuracji doustnej.

Izotretynoina jest silnym lekiem retinoidowym, skutecznym przeciwko ciężkiemu trądzikowi. Jest zalecana głównie w najbardziej nasilonych rodzajach trądziku, przyjmowana w formie tabletek przez kilka miesięcy.

Leczenie izotretynoiną powinien prowadzić dermatolog ze względu na ryzyko działań niepożądanych. Kobiety stosujące izotretynoinę muszą zapewnić skuteczną antykoncepcję ze względu na ryzyko wad wrodzonych.

Leczenie hormonalne może być konieczne w niektórych przypadkach, np. stosowanie estrogenów w postaci tabletek antykoncepcyjnych. Leki hormonalne nie są zalecane w ciąży.

Niektóre leki przeciwtrądzikowe nie mogą być stosowane w ciąży, dlatego ważne jest rozważenie przerwania terapii przed zajściem w ciążę.

Trądzik jest chorobą przewlekłą, dlatego leczenie może trwać długo, nawet kilka miesięcy. Całkowite wyleczenie trądziku jest możliwe przy odpowiedniej terapii.

Po zakończeniu terapii trzeba odpowiednio pielęgnować skórę. Ważne jest również stosowanie produktów nawilżających i łagodzących. Aby zapewnić sobie komfort, można sięgnąć po kosmetyki matujące.

Należy unikać kremów tłustych, produktów zawierających alkohol, mydeł zasadowych oraz intensywnego wysuszania skóry, aby uniknąć podrażnień.

Trądzik często występuje u osób w okresie pokwitania z powodu zmian hormonalnych, a u dorosłych może być zaostrzany przez stres, stosowanie niektórych leków, kosmetyków oraz palenie papierosów. Nie da się całkowicie zapobiec trądzikowi, ale można zmniejszyć jego nasilenie i uniknąć powstania blizn czy przebarwień, poprzez odpowiednie leczenie, najlepiej rozpoczęte we wczesnym stadium choroby. Prawidłowa pielęgnacja skóry ma duże znaczenie w zapobieganiu trądzikowi.