Różyczka jest chorobą wirusową, która przenosi się między ludźmi poprzez bezpośredni kontakt, kontakt z zakaźnym materiałem lub drogą krwi w przypadku różyczki wrodzonej. Przenosicielem wirusa jest wyłącznie człowiek. Objawy zakażenia mogą pojawić się po 2–3 tygodniach, jednak osoba zarażona może zarażać innych już 7 dni przed pojawieniem się objawów i przez około 5 dni po nich.

Choroba ta może wystąpić u dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz u dorosłych. Zazwyczaj przebiega łagodnie i rzadko prowadzi do powikłań czy zgonu. Niemniej jednak, jeśli kobieta zarazi się różyczką we wczesnej ciąży, może to prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak poronienie lub uszkodzenia płodu.

Około połowa przypadków zakażenia zachodzi bezobjawowo. Pierwsze objawy różyczki mogą obejmować gorsze samopoczucie, bóle głowy i mięśni, zapalenie gardła i spojówek oraz stany podgorączkowe. Dzień przed pojawieniem się wysypki, dochodzi do bolesnego powiększenia węzłów chłonnych, głównie karkowych, zausznych i szyjnych. Następnie pojawia się różowa wysypka, przypominająca wysypkę płoniczną na tułowiu i kończynach oraz odrową na twarzy. Po 2-3 dniach wysypka zanika samoistnie, bez pozostawiania przebarwień, czasami występuje łuszczenie skóry. U niektórych osób zakażenie może przebiegać bez wysypki, a jedynym objawem może być utrzymujące się powiększenie węzłów chłonnych. U małych dzieci wysypka może być pierwszym objawem choroby.

Zespół różyczki wrodzonej jest skutkiem zakażenia w pierwszych tygodniach życia płodowego. Noworodkom często występują objawy dotyczące ośrodkowego układu nerwowego, narządów zmysłów, układu sercowo-naczyniowego oraz krwiotwórczego. Dzieci z wrodzoną różyczką mogą urodzić się przedwcześnie i/lub z niską masą ciała. Śmiertelność dzieci z zespołem różyczki wrodzonej jest wysoka, nawet do 15%. Dzięki szczepieniom, liczba dzieci z zespołem różyczki wrodzonej oraz z wadami w tym zespole znacząco zmalała.

W każdym przypadku konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem pierwszego kontaktu w celu postawienia diagnozy. Czasem trudno jest określić rodzaj wysypki (wymaga różnicowania między innymi infekcjami i nieinfekcyjnymi wysypkami, takimi jak alergiczne), dlatego istotne jest zebranie szczegółowego wywiadu osobistego, rodzinnego i środowiskowego. W niektórych przypadkach konieczne może być podanie leków zmniejszających gorączkę. Wysypka zazwyczaj ustępuje samoistnie. Ważne jest także sprawdzenie, czy w otoczeniu osoby zakażonej nie było kobiet w początkowym stadium ciąży, które nie miały wcześniej kontaktu z wirusem lub nie były zaszczepione, ponieważ taki kontakt mógłby zagrażać płodowi.

Diagnoza różyczki najczęściej opiera się na dokładnym wywiadzie oraz badaniu pacjenta. Zazwyczaj nie ma konieczności przeprowadzania testów serologicznych potwierdzających zakażenie różyczką, chyba że dotyczy to kobiety w ciąży (jak wyżej) lub noworodka. Potwierdzenie zakażenia możliwe jest poprzez izolację wirusa z różnych wydzielin, takich jak nos, gardło, krew, mocz czy płyn mózgowo-rdzeniowy - tego rodzaju badania przeprowadza się zazwyczaj u niemowląt z wrodzonym zespołem różyczki.

Objawy kliniczne obserwowane w różyczce nabytej zazwyczaj ustępują samoistnie, bez powikłań. W niektórych przypadkach może pojawić się zapalenie stawów lub mózgu. Natomiast w przypadku zespołu różyczki wrodzonej nie można oczekiwać całkowitego wyleczenia, chociaż następstwa zakażenia mogą być zróżnicowane. Mogą to być postępujący niedosłuch, zaburzenia widzenia (aż do głuchoty i ślepoty), padaczka, mózgowe porażenie dziecięce (różne formy) oraz problemy kardiologiczne i hormonalne.

Różyczka nabyta ustępuje spontanicznie i nie wymaga dalszej opieki medycznej.

W przypadku różyczki wrodzonej nie ma możliwości leczenia przyczynowego, dlatego dzieci z tym schorzeniem powinny być regularnie monitorowane przez specjalistów przez wiele lat, zarówno pod względem medycznym, jak i pedagogicznym.

Najbardziej skutecznym sposobem jest unikanie kontaktu z zakażoną osobą oraz poddanie się szczepieniom ochronnym.

Szczepionka przeciwko różyczce została zarejestrowana w 1969 roku. W Polsce rozpoczęto szczepienia dziewczynek szczepionką jednowalentną w wieku 12-14 lat od 1987 roku, jednak nie spowodowało to eliminacji wirusa ani zmniejszenia zachorowalności na różyczkę, ponieważ nie szczepiono chłopców. Od 2004 roku, z powodu zaprzestania produkcji tej szczepionki, wprowadzono do Programu Szczepień Ochronnych skojarzoną szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce. Obecnie wszystkie dzieci są powszechnie szczepione w 13-14 miesiącu życia oraz ponownie w wieku 10 lat. Ponowne szczepienie ma istotne znaczenie dla zapobiegania zakażeniom u kobiet w ciąży oraz zakażeniom wrodzonym, ponieważ odporność poszczepienna po jednorazowym szczepieniu może wygasnąć po 15 latach. Zaleca się również, aby kobiety planujące ciążę, które nie miały kontaktu z wirusem w sposób naturalny lub nie zostały zaszczepione, miały zbadane stężenie przeciwciał IgG w surowicy. Jeśli brak jest przeciwciał IgG, co oznacza brak odporności, kobieta powinna się zaszczepić, a zajście w ciążę planować co najmniej 3 miesiące po szczepieniu.