Zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej jest jednym z najczęściej przeprowadzanych badań radiologicznych, służących do diagnozowania problemów z płucami, sercem i śródpiersiem. Wykonywane jest po zebraniu wywiadu i zbadaniu pacjenta przez lekarza. Badanie to wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie i jest zalecane przez lekarza w przypadku podejrzenia konkretnych schorzeń.

Istnieją dwie główne techniki wykonywania radiogramów: klasyczna i cyfrowa. W technice klasycznej promienie X przechodzące przez ciało pacjenta są przetwarzane na światło, które formuje obraz na kliszy. W technice cyfrowej zaś detektor zamienia promieniowanie X na impulsy elektryczne, które są przetwarzane na obraz na ekranie komputera.

O przeprowadzeniu zdjęcia rentgenowskiego decyduje lekarz po zidentyfikowaniu odpowiednich wskazań, które obejmują podejrzenie infekcyjnej choroby płuc, odmy, niedodmy, płynu w jamach opłucnej, chorób nowotworowych, ocenę budowy serca, wydolności krążenia płucnego, aorty piersiowej, piersiowego odcinka przełyku, stanu po urazach klatki piersiowej, ocenę położenia ciał obcych oraz kontrolę po założeniu wkłucia centralnego.

Jak wynika z powyższej – niepełnej – listy, wskazania do wykonania zdjęcia radiologicznego płuc są bardzo liczne. Radiogram często jest wykorzystywany jako badanie kontrolne, nawet u osób zdrowych, bez dolegliwości, na przykład u kandydatów do pracy, aby ocenić zdrowie przed dopuszczeniem do pracy.

Badanie klatki piersiowej nie wymaga specjalnego przygotowania pacjenta. Podczas badania pacjent rozbiera się od pasa w górę i usuwa biżuterię z szyi. Wykonuje się je standardowo w projekcjach tylno-przedniej i bocznej. Jeśli pacjent nie może stać, badanie można wykonać na łóżku w pozycji półsiedzącej lub leżącej, jednak zdjęcie takie ma mniejszą wartość diagnostyczną. W niektórych sytuacjach wykonuje się zdjęcia w innych pozycjach, np. z tzw. odrzuconymi obojczykami. Podczas zdjęcia badany stoi wyprostowany przed kasetą zawierającą kliszę lub detektor. Ręce opiera się na specjalnych uchwytach, a przed samym wykonaniem zdjęcia badany wykonuje maksymalnie głęboki wdech i zatrzymuje powietrze na kilka sekund. W uzasadnionych medycznie przypadkach podaje się środek cieniujący do przełyku przed wykonaniem zdjęcia.

Warto zapamiętać, że interpretacja zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej jest sztuką, która wymaga nie tylko wiedzy, ale również doświadczenia. Dlatego samodzielna interpretacja radiogramu przez pacjenta jest niemożliwa. Zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby dowiedzieć się, co przedstawia zdjęcie i rozwiać ewentualne wątpliwości. Wspólne obejrzenie zdjęcia z lekarzem może pomóc zrozumieć istotę schorzenia, na przykład poprzez omówienie cech nadmiernego zacienienia płuc (często spotykanego w POChP), które mogą sugerować rozedmę płuc.

Podczas oceny radiogramu istotne jest zidentyfikowanie obszarów o zbyt intensywnym zacienieniu (zbyt jasnych) i obszarów nadmiernego przejaśnienia (zbyt ciemnych). Zwiększone zacienienie wskazuje na większe pochłanianie promieni X, natomiast obszary nadmiernego przejaśnienia (zbyt ciemne) to miejsca, gdzie promieniowanie X przechodzi przez klatkę piersiową w nadmiernych ilościach.

1. zapalenia płuc - gdy podejrzewa się zapalenie płuc, często wykonuje się zdjęcie RTG klatki piersiowej. Jest to przydatne do potwierdzenia diagnozy oraz oceny rozległości zmian.
• lokalizacja - zmiany w zapaleniu płuc zazwyczaj występują po jednej stronie, czasami mogą występować także ogniska zapalne po obu stronach. Zapalenie wywołane przez bakterie i wirusy częściej pojawia się w dolnych płatach, natomiast gruźlica i infekcje grzybicze zazwyczaj prowadzą do zmian w górnych częściach płuc.
• morfofologia - czyli wygląd zmian w płucach spowodowanych przez drobnoustroje, jest bardzo zróżnicowany. Najczęściej w zapaleniu płuc można zauważyć: zacienia miąższowe, zmiany ogniskowe w postaci guzów lub guzków, rozsiane zmiany śródmiąższowe (guzkowe, siateczkowate, linijne, pasmowate oraz objawy plastra miodu).
• podział - zdjęcie RTG zapalenia płuc u osób z prawidłową odpornością można podzielić na jedną z czterech form: zapalenie płatowe, zapalenie oskrzelowe, zapalenie z obecnością jam lub zapalenie śródmiąższowe. Zapalenie płatowe na zdjęciu RTG klatki piersiowej powoduje jednolite zacienienie z widocznymi powietrznymi pasmami oskrzeli. Brak powietrznych pasm oskrzeli na zdjęciu RTG z obecnością plamistych zacienień i pogrubienia ścian oskrzeli świadczy o zapaleniu odoskrzelowym. Naciek zapalny może ograniczać się do ścian pęcherzyków płucnych, przegród międzypłatowych i przestrzeni okołonaczyniowych, co tworzy liniowy, siateczkowy lub guzkowy wzór (zapalenie śródmiąższowe).
• kontrolne badanie - wykonanie kontrolnego badania RTG klatki piersiowej jest decyzją lekarza w przypadku pogorszenia stanu klinicznego pacjenta lub obecności objawów sugerujących powikłania zapalenia płuc. Zdjęcie RTG klatki piersiowej może uwidocznić powikłania zapalenia płuc, takie jak płyn w jamie opłucnej, ropień lub odmę opłucnową. Brak wskazań do kontrolnego badania RTG klatki piersiowej po ustąpieniu objawów klinicznych zapalenia płuc. W razie wątpliwości lekarz może zlecić kontrolne RTG klatki piersiowej 6 tygodni po leczeniu zapalenia płuc.
• uzupełniająca rola TK klatki piersiowej w diagnostyce zapalenia płuc - w przypadku gdy wynik RTG klatki piersiowej nie odpowiada obrazowi klinicznemu choroby, zaleca się wykonanie tomografii komputerowej klatki piersiowej.

1. raka płuca - badanie RTG klatki piersiowej nie jest wystarczające do diagnozy raka płuca, ponieważ wczesne zmiany mogą nie być widoczne na zdjęciu RTG. Według literatury medycznej, nawet 30% raków płuca nie jest wykrywane na zdjęciu RTG klatki piersiowej. Rak płuc może przybrać różne formy morfologiczne. Każde zacienienie na zdjęciu RTG klatki piersiowej, które nie można wytłumaczyć lub które utrzymuje się po dłuższej terapii niż 6 tygodni, wymaga dalszej diagnostyki w kierunku raka płuc.
2. aorty miażdżycowej - zdjęcie RTG klatki piersiowej może ujawnić zwapnienia w ścianach aorty, co prowadzi do stwierdzenia przez lekarza "aorta miażdżycowa". Po takim opisie zaleca się skonsultowanie z lekarzem rodzinnym, który może podjąć decyzję o dalszej diagnostyce w kierunku zaburzeń lipidowych lub choroby niedokrwiennej serca.

Przeprowadzenie badania rentgenowskiego klatki piersiowej po ekspozycji na promieniowanie X wymaga skierowania lekarskiego. To lekarz determinuje konieczność wykonania badania i tylko obecność takich wskazań stanowi uzasadnienie do przeprowadzenia badania.