Większość kobiet doświadczających miesiączkowania odczuwa pewne nieprzyjemności związane z zbliżającą się menstruacją, jednak tylko u części z nich występuje zespół napięcia przedmiesiączkowego. Jest to zaburzenie obejmujące nasilone symptomy psychiczne i somatyczne pojawiające się przed miesiączką u kobiet w wieku rozrodczym, u których występują cykle owulacyjne. Objawy zdarzają się cyklicznie w drugiej fazie cyklu, czyli przed krwawieniem, i ustępują same w pierwszych dniach krwawienia. Intensywność objawów PMS może być różna, ale zwykłe dolegliwości okołomenstruacyjne różnią się od zespołu napięcia przedmiesiączkowego znaczącą intensywnością objawów, które znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie, wpływają negatywnie na relacje społeczne i towarzyskie oraz mają wpływ na aktywność zawodową.

Przyczyny dolegliwości związanych z PMS nie są do końca jasne. Istnieją badania sugerujące, że mechanizm powstania zespołu może wynikać z nieprawidłowej reakcji przekaźników w układzie nerwowym na normalną czynność jajników. U kobiet cierpiących na PMS obniżony jest poziom serotoniny w organizmie. Trudne stany emocjonalne, stres, obciążenie rodzinne zaburzeniami depresyjnymi oraz wiek mogą mieć wpływ na pojawienie się objawów. Zazwyczaj dolegliwości nasilają się po porodzie i ustępują po menopauzie.

Szacuje się, że aż 40% kobiet doświadcza dolegliwości związanych z PMS, a co 20. kobieta ma ciężkie objawy tego zespołu. Obserwacje wskazują, że zespół napięcia przedmiesiączkowego jest rzadszy u osób stosujących antykoncepcję hormonalną.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego cechuje się występowaniem zarówno objawów psychicznych, jak i fizycznych. Zidentyfikowano około 300 różnych symptomów, które mogą pojawić się podczas PMS.

Objawy psychiczne obejmują:

• zwiększoną senność i zmęczenie,
• depresję (obniżony nastrój, brak sensu, utrata wiary w siebie, utrata zainteresowań, brak energii),
• niepokój i drażliwość,
• wahania nastroju (nadmierna płaczliwość),
• problemy z koncentracją,
• spadek libido,
• nadmierny apetyt.

Objawy fizyczne mogą objawiać się przez:

• uczucie pełności i wzdęcia,
• bolesność i tkliwość piersi,
• bóle mięśni i stawów,
• trądzik, łojotok.

Nasilenie objawów PMS jest różne u każdej kobiety i może prowadzić nawet do prób samobójczych w przypadku bardzo silnych dolegliwości.

W przypadku wystąpienia poważnych dolegliwości przed okresem, które ustępują wraz z pojawieniem się krwawienia, warto skonsultować się z ginekologiem. Specjalista dobierze odpowiednie badania i leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb.

Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego są obecne u kobiet co najmniej pięć dni przed miesiączką i ustępują maksymalnie czwartego dnia cyklu. Aby postawić diagnozę, konieczne jest ocenienie objawów z co najmniej dwóch ostatnich miesięcy poprzez prowadzenie dzienniczka dolegliwości. Lekarz ginekolog, analizując te dane, może zdiagnozować PMS i zalecić odpowiednie leczenie. Podczas diagnozy należy również wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów poprzez rutynowe badanie ginekologiczne oraz inne badania, takie jak ultrasonografia.

Leczenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego wymaga współpracy specjalistów z różnych dziedzin: ginekologa, lekarza rodzinnego, psychiatry, endokrynologa. Całościowe podejście do pacjentki pozwala pokonać dolegliwości utrudniające jej funkcjonowanie.

Pierwszym krokiem jest zmiana stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, zbilansowana dieta, rezygnacja z używek i odpowiedni sen to kluczowe elementy. Suplementacja witaminami i minerałami może również pomóc, zwłaszcza witaminą B6, D, wapniem i magnezem. Skuteczne okazują się psychoterapia poznawczo-behawioralna oraz leki przeciwdepresyjne.

W przypadku braku poprawy zaleca się zwiększenie dawki leków lub zmianę terapii hormonalnej. Ostatecznym rozwiązaniem, choć rzadko stosowanym, jest usunięcie macicy wraz z jajnikami.

Medycyna naturalna proponuje również substancje roślinne wspierające łagodzenie objawów PMS, takie jak olej z wiesiołka czy dziurawiec. Zioła takie jak mięta pieprzowa, niepokalanek czy kurkumina również mogą pomóc w łagodzeniu objawów, jednak ich działanie nie jest do końca potwierdzone.

Większość przypadków zespołu napięcia przedmiesiączkowego można łagodzić odpowiednim leczeniem, chociaż po zaprzestaniu terapii objawy mogą powrócić. PMS ustępuje zazwyczaj po menopauzie.