Pałeczka ropy błękitnej jest istotnym czynnikiem powodującym zakażenia, czasami zagrażające życiu. Jest to bakteria często występująca u pacjentów przebywających w szpitalu przez dłuższy czas, co czyni ją częstym patogenem zakażeń szpitalnych. Bakteria ta jest powszechnie obecna w środowisku, takim jak woda, gleba, przewód pokarmowy ludzi i zwierząt. Jest to mikroorganizm oportunistyczny, co oznacza, że powoduje chorobę tylko w określonych warunkach, związanych z osłabieniem odporności. Posiada minimalne wymagania żywieniowe i jest tolerantna na różne warunki środowiska, produkując enzymy trawiące białka, co ułatwia jej przebywanie w tkankach.

Patogeneza zakażenia obejmuje trzy etapy: przyłączenie bakterii do komórek i ich kolonizację, lokalne zakażenie oraz rozprzestrzenianie się drogą krwi.

Kolonizacja dróg oddechowych u pacjentów cierpiących na mukowiscydozę oraz u osób przyłączonych do respiratora jest szczególnie istotna. Zakażenie może dotyczyć dowolnego narządu.

W USA zajmuje czwarte miejsce pod względem częstości izolacji jako patogen odpowiedzialny za zakażenia szpitalne, stanowiąc około 10% wszystkich takich infekcji.

1. Choroby zakaźne układu oddechowego występują przede wszystkim u osób z obniżoną odpornością i przewlekłymi schorzeniami płuc. Charakteryzują się gorączką, dreszczami, dusznością, kaszlem i splątaniem. Badanie przedmiotowe ujawnia m.in. rzężenia nad płucami i sinicę. Z kolei przewlekłe zakażenie dolnych dróg oddechowych jest często obserwowane u chorych na mukowiscydozę, objawiając się przewlekłym kaszlem, utratą masy ciała i świstami w klatce piersiowej.

2. Zakażenie wsierdzia występuje głównie u osób używających narkotyków dożylne oraz u pacjentów z wszczepioną sztuczną zastawką serca. Objawia się gorączką, ogólnym osłabieniem oraz cechami takimi jak szmer nad sercem, plamki Rotha na siatkówce, objaw Janeway czy guzki Oslera.

3. Zakażenie ośrodkowego układu nerwowego najczęściej przebiega jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub ropień mózgu. Objawy obejmują gorączkę, ból głowy i splątanie.

4. Zakażenie ucha zewnętrznego wywołane przez Pseudomonas aeruginosa, zwane "uchem pływaka", charakteryzuje się ostrym bólem, świądem i ropną wydzieliną z przewodu słuchowego zewnętrznego. U pacjentów z cukrzycą może wystąpić złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego, objawiające się obrzękiem i tkliwością tkanek wokół ucha.

5. Zakażenia w obrębie gałki ocznej często występują po urazach, u nosicieli soczewek kontaktowych oraz u osób z niedoborem odporności. Objawiają się bólem, zaczerwienieniem, obrzękiem powiek, ropną wydzieliną i pogorszeniem ostrości wzroku.

6. Zakażenia kości i stawów najczęściej dotyczą kręgosłupa, miednicy oraz stawu mostkowo-obojczykowego. Może do nich dochodzić przez krew, w wyniku urazów lub ciągłości z tkanek miękkich. Pseudomonas aeruginosa jest częstym czynnikiem etiologicznym ran kłutych stopy.

7. Zakażenie przewodu pokarmowego spowodowane przez pałeczkę ropy błękitnej prowadzi do ekstremalnego wyniszczenia organizmu z towarzyszącą biegunką, bólem głowy i gorączką.

8. Zakażenia układu moczowego zazwyczaj są związane z zabiegami szpitalnymi związanymi z cewnikowaniem lub innymi procedurami na drogach moczowych.

9. Zakażenia skóry przez Pseudomonas aeruginosa szczególnie łatwo rozwijają się w środowisku wilgotnym. Zespół zielonych paznokci i zakażenia ran to jedne z najczęstszych objawów.

10. Bakteriemia, czyli obecność Pseudomonas aeruginosa we krwi, objawia się zmianami skórnymi, tworzącymi się na skórze.

11. Ecthyma gangrenosum jest jednym z takich objawów.

Jeśli zauważysz opisane symptomy, szczególnie u osoby z osłabionym układem odpornościowym, konieczne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem.

Zidentyfikowanie infekcji odbywa się poprzez przeprowadzenie posiewu mikrobiologicznego. Ponad połowa szczepów bakterii Pseudomonas aeruginosa wytwarza niebieskozielony pigment, nazywany piocyjaniną, co sprawia, że bakterie te nazywane są pałeczkami ropy błękitnej. Kolonie tych bakterii wydzielają również charakterystyczny słodkawy zapach, przypominający jaśmin lub kredek świecowych. Jednakże ostateczne potwierdzenie diagnozy możliwe jest dopiero po otrzymaniu wyników badania mikrobiologicznego.

W terapii infekcji wywołanej przez pałeczkę ropy błękitnej stosuje się terapię antybiotykową skojarzoną, zazwyczaj z dwoma antybiotykami. Wybór leków jest dokonywany na podstawie antybiogramu, który ocenia wrażliwość konkretnego szczepu na antybiotyki. Dużym problemem w leczeniu infekcji wywołanych przez tę bakterię jest jej oporność na wiele dostępnych antybiotyków. W niektórych przypadkach konieczne może być również leczenie chirurgiczne.

Czasami, w przypadku istnienia innych poważnych chorób, zakażenie może być śmiertelne, chociaż istnieje możliwość całkowitego wyleczenia. Największe ryzyko zgonu wiąże się z zakażeniami ran poparzeniowych, posocznicą i zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Dalsze działania w przypadku pacjenta zakażonego różnią się w zależności od rodzaju infekcji. W niektórych sytuacjach, np. gdy zachodzi zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, konieczne jest monitorowanie w celu wykrycia ewentualnych uszkodzeń neurologicznych.

Dostępna jest szczepionka przeciwko zakażeniu pałeczką ropy błękitnej.

Wskazania do jej podania to stany zagrożenia zakażeniem i posocznicą spowodowaną przez Pseudomonas aeruginosa, szczególnie u osób z rozległymi oparzeniami. Może być stosowana zarówno profilaktycznie, aby zwiększyć odporność, jak i terapeutycznie u zakażonych osób, aby zwiększyć swoistą odporność i zmniejszyć ryzyko bakteriemii.