Guzki krwawnicze pełnią istotną funkcję w uszczelnianiu odbytu, co umożliwia kontrolę procesu defekacji. Hemoroidy, czyli nadmiernie wypełnione guzki, są powszechną dolegliwością, występującą u około 11% populacji. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w okolicy odbytu, podczas gdy hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas badania odbytu. Inne schorzenia okolicy odbytu, podobne do hemoroidów, to np. szczelina odbytu, przetoki czy ropnie odbytowo-odbytnicze.

Przyczyna powiększenia się guzków krwawniczych nie została w pełni zrozumiana. Uważa się, że jest to efekt kilku czynników związanych z stylem życia, dietą, wykonywaną pracą, a także wysiłkiem fizycznym oraz ciążą i porodem. Powiększenie guzków krwawniczych (hemoroidów) jest wynikiem zwiększonego ciśnienia lub zastoju krwi w splotach odbytniczych. Może to wystąpić zarówno w codziennych sytuacjach, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Pierwsza kategoria, czyli:

• nawykowe zaparcie,
• biegunka,
• ciąża,
• siedzący tryb życia,
• biegi długodystansowe,

jest bardziej powszechna. Hemoroidy mogą występować także u osób z cięższymi i rzadszymi schorzeniami, takimi jak:

• marskość wątroby,
• guzy miednicy małej,
• wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Dominującym symptomem jest krwawienie z odbytu, które może być intensywne i towarzyszyć wypróżnieniu.

Inne objawy choroby hemoroidalnej to świąd, pieczenie, ból, uczucie niepełnego wypróżnienia, wyciek śluzu oraz wypadanie hemoroidów. W przypadku zakrzepu lub pęknięcia żyły pojawia się bolesny guzek, który po ustąpieniu ostrego stanu zmniejsza się.

Rozpoznanie hemoroidów ustala się na podstawie badania proktologicznego. Lekarz ogląda okolicę odbytu, a następnie bada pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne można dostrzec jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne wyczuwa się palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie wykonuje się badanie wziernikiem, czyli anoskopem, aby obejrzeć hemoroidy wewnętrzne, korzystając z wziernika stożkowatego zakładanego na rękojeść umożliwiającą wprowadzenie do odbytnicy oświetlającego jej wnętrze instrumentu nasmarowanego środkiem znieczulającym i poślizgowym. Ocena całej odbytnicy jest możliwa po zastosowaniu nieco dłuższego tubusa.

Bardzo ważne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, w tym raka jelita grubego. W tym celu u większości pacjentów przed podjęciem leczenia powinno się wykonać kolonoskopię. Należy pamiętać, że hemoroidy nie wykluczają raka jelita grubego.

Wyróżnia się 4 stopnie choroby hemoroidalnej:

• I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz
• II – guzki wypadają na zewnątrz w czasie wypróżniania się, lecz cofają się samoistnie
• III – guzki wypadają w czasie wypróżnienia i muszą być odprowadzone ręcznie
• IV – guzki utrzymują się na zewnątrz, nie zmniejszając się i ulegają zakrzepicy

Najdokładniej wnętrze jelita można obejrzeć podczas kolonoskopii. Kolonoskopia to badanie giętkim endoskopem wprowadzanym do kątnicy, czyli do najgłębiej położonego, początkowego odcinka jelita grubego. Światłowód endoskopu wiedzie światło do wnętrza jelita, a obraz, przewodzony elektronicznie z kamery umieszczonej na końcu aparatu, widoczny jest na monitorze. Sigmoidoskopia różni się od kolonoskopii mniejszym zasięgiem badania (zwykle do esicy włącznie), mniej kłopotliwym przygotowaniem jelita do badania i zwykle mniejszym dyskomfortem.

Lekarz zajmujący się chorobami odbytu to proktolog.

Terapia hemoroidów zależy od nasilenia symptomów oraz stopnia ich zaawansowania i wieku pacjenta. Leczenie może być zarówno zachowawcze, jak i interwencyjne. Kluczowym celem jest poprawa jakości życia, dlatego decyzja o wyborze metody interwencyjnej powinna być podjęta indywidualnie, po dokładnej analizie potencjalnych korzyści i skutków ubocznych procedury.

Leczenie zachowawcze (zalecane we wszystkich stadium choroby) obejmuje:

• Dieta przeciwzaparciowa, unikanie ostro przyprawionych potraw i rezygnację z używek,
• Stosowanie leków wzmacniających ściany naczyń żylnych i zmniejszających ich przepuszczalność (np. z hesperydyną lub diosminą),
• Używanie maści i czopków o działaniu przeciwzapalnym i ochronnym (zawierających składniki takie jak hydrokortyzon, tlenek cynku czy kwas hialuronowy).

W przypadku wielu pacjentów, zwłaszcza gdy hemoroidy nie są zaawansowane, leczenie zachowawcze może być wystarczające. W sytuacji, gdy nie przynosi ono oczekiwanych efektów, rozważane są mniej inwazyjne metody, takie jak zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapia czy koagulacja energią cieplną (laserowa, elektrokoagulacja i krioterapia). Należy pamiętać, że tego typu procedury wiążą się z ryzykiem nawrotu choroby hemoroidalnej.

W zaawansowanych przypadkach, gdy inne metody zawiodą, konieczne może być leczenie operacyjne polegające na chirurgicznym usunięciu guzków krwawniczych. Ta procedura jest bolesna i niesie za sobą większe ryzyko powikłań. Po operacji mogą wystąpić różnego rodzaju komplikacje zarówno w okresie pooperacyjnym, jak i w dłuższej perspektywie, np. krwawienia, infekcje czy przetoki. Większość pacjentów doświadcza jednak poprawy po zabiegu.

Aby uniknąć hemoroidów, należy regularnie wypróżniać miękkim stolcem, nie powstrzymywać się od oddawania stolca i kształtować nawyki dotyczące regularności wypróżnień. Ważne jest również utrzymywanie higieny okolicy odbytu poprzez mycie jej ciepłą wodą. Dieta bogata w włókna roślinne jest kluczowa, podobnie jak unikanie potraw sprzyjających zaparciom. Zaleca się umiarkowany wysiłek fizyczny i unikanie sytuacji zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej, takich jak dźwiganie. Osobom o siedzącym trybie życia zaleca się przerywanie siedzenia krótkimi ćwiczeniami lub spacerem.

Chociaż hemoroidy są najczęstszym powodem krwawienia z odbytu, nie można wykluczyć możliwości istnienia innej, bardziej poważnej przyczyny tego problemu. Dlatego w przypadku krwawienia, zwłaszcza u osób po 45. roku życia i u osób cierpiących na niedokrwistość z niedoboru żelaza, zaleca się wykonanie kolonoskopii.

Tak. Istnieje dwukrotne podejście. Po pierwsze, jeśli dieta nie sprzyja regularnemu wypróżnianiu i powoduje zaparcia, zmiana sposobu żywienia wspierająca właściwe wypróżnianie zmniejszy ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, istnieją potrawy, które mogą przyczynić się do krwawienia poprzez zwiększenie przepływu krwi w okolicach miednicy. Do takich potraw należą ostre przyprawy i alkohol. Często pacjenci zauważają, że spożywanie bardzo przyprawionego jedzenia i alkoholu może prowadzić do krwawienia z odbytu, często obfitującego bardziej niż zazwyczaj.

Hemoroidy zazwyczaj, pojawiające się w wyniku ciąży, ustępują po porodzie lub przestają krwawić. Istotne jest regularne funkcjonowanie jelit, unikanie ciężkiego podnoszenia oraz utrzymanie odpowiedniej masy ciała, która czasami niekontrolowanie rośnie w okresie ciąży.

Tak. Osoby stosujące leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, zalecane najczęściej przez kardiologów, powinny być świadome konsekwencji ich stosowania. Kwas acetylosalicylowy (aspiryna) to popularny lek, dostępny bez recepty, stosowany również w przypadku przeziębienia i bólów kostno-stawowych. Czasami może być także składnikiem innych preparatów. Warto pamiętać, że leki przeciwkrzepliwe, takie jak acenokumarol czy warfaryna, są wyłącznie na receptę. Nieświadome stosowanie kwasu acetylosalicylowego może prowadzić do pierwszorazowego krwawienia z odbytu, które często błędnie diagnozuje się jako hemoroidy, podczas gdy może być wynikiem obecności polipów lub guza jelita grubego. W takiej sytuacji konieczne może być wykonanie kolonoskopii.