Typowe dla astmy jest występowanie ataków duszności i kaszlu w nocy oraz nad ranem. Symptomy nocne nie są obecne u wszystkich pacjentów. Duszność często występuje po wysiłku fizycznym (atak pojawia się zazwyczaj po zakończeniu wysiłku). Inne czynniki prowadzące do ataków duszności to: - kontakt z alergenem u pacjentów z astmą atopową (o podłożu alergicznym), na który są uczuleni (np. kurz, pyłki roślin, przebywanie w pomieszczeniu, gdzie przebywał kot) - czynniki drażniące (np. aerozole, opary farb) związane z narażeniem zawodowym - stres lub silne emocje - dym tytoniowy (palenie aktywne lub bierny) - zanieczyszczenia powietrza - niektóre leki (np. kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne).

Długotrwałe zaostrzenia astmy często są spowodowane przez infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych. U około połowy pacjentów astma ma podłoże atopowe, czyli jest związana z uczuleniem na powszechnie występujące alergeny, takie jak pyłki roślin. W takich przypadkach objawy astmy mogą nasilać się podczas pylenia (np. wiosną lub wczesnym latem). Niektórzy pacjenci nie doświadczają objawów astmy poza okresem pylenia. Osoby z astmą atopową często cierpią również na inne choroby alergiczne, takie jak nieżyt nosa i zapalenie spojówek. W celu zdiagnozowania uczulenia wykonuje się testy skórne lub oznacza się stężenie przeciwciał IgE-swoistych dla różnych alergenów.

Pacjenci uczuleni na pyłki powinni śledzić kalendarz pylenia, aby monitorować momenty największego stężenia pyłków roślin w powietrzu. Inne alergeny, które często wywołują objawy u pacjentów z astmą, to alergeny roztoczy kurzu domowego, pleśni, karaluchów i kotów. Jeśli badania potwierdzają uczulenie na konkretne alergeny, istotne jest unikanie narażenia. W przypadku astmy alergicznej spowodowanej uczuleniem na roztocze kurzu domowego, jednym z zalecanych sposobów leczenia jest odczulanie doustne wg zaleceń międzynarodowych ekspertów GINA. Decyzję o zastosowaniu immunoterapii swoistej podejmuje alergolog po dokładnej analizie wskazań i wykluczeniu przeciwwskazań. Zakażenia wirusowe dróg oddechowych (przeziębienia) mogą prowadzić do zaostrzeń lub pogorszenia kontroli astmy. Jeśli objawy przewlekłego przeziębienia trwają dłużej niż 10 dni lub powodują objawy astmy, należy poinformować o tym lekarza podczas kolejnej wizyty. Razem można ustalić zmodyfikowane leczenie astmy podczas przeziębień, które zapobiegnie niekorzystnym objawom ze strony dróg oddechowych. Właściwa terapia pozwala zapobiec wystąpieniu duszności i kaszlu spowodowanych wysiłkiem.

Często konieczne jest profilaktyczne stosowanie leków. Wysiłek jest jednym z częstszych czynników wywołujących objawy astmy, które zazwyczaj pojawiają się zaraz po zakończeniu aktywności. Symptomy pojawiają się częściej w przypadku zimnego i suchego powietrza (więc zdarzają się częściej podczas narciarstwa biegowego niż podczas pływania). U niektórych pacjentów prowadzi to do unikania aktywności fizycznej i sportu. To błędne podejście! Aktywność fizyczna i sport są ważne i zalecane. Poprawne leczenie pozwala zapobiec wystąpieniu duszności i kaszlu indukowanych wysiłkiem. Czasami konieczne jest profilaktyczne stosowanie leków przed wysiłkiem.

Napady astmy występują w różnym stopniu nasilenia, od prawie niezauważalnych do potencjalnie zagrażających życiu. Istotne jest umiejętne rozpoznawanie ciężkich napadów astmy, aby móc właściwie zareagować. Osoby chore na astmę z reguły potrafią rozpoznać moment, w którym napad jest groźny i wymaga interwencji lekarza. Chorzy na astmę rzadko doświadczają bardzo poważnych napadów, dlatego warto zapamiętać pewne objawy, które świadczą o konieczności natychmiastowego wezwania pomocy.

Objawy wymagające natychmiastowej pomocy medycznej to:

• niemożność wypowiedzenia całego zdania z powodu duszności
• zawroty głowy i narastające zamroczenie
• zmęczenie i narastająca senność
• brak poprawy i nasilenie się duszności pomimo stosowania leków rozkurczających oskrzela.

Jeśli doświadczasz napadu duszności/kaszlu, skorzystaj z szybko działającego leku rozkurczającego oskrzela poprzez przyjęcie 1–2 wdechów. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj: Postępowanie w zaostrzeniu astmy.