Kurzajka to popularne określenie brodawki wirusowej. Powstaje ona w wyniku zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, znanym jako HPV. Wirus penetruje skórę poprzez uszkodzenia lub mikrouszkodzenia naskórka i namnaża się w komórkach nabłonka, co skutkuje powstaniem grudki o rogowaciejącej powierzchni. Brodawka zazwyczaj pojawia się między 2 miesiącami a pół roku od zakażenia wirusem. Jej tempo wzrostu jest różne dla każdej osoby. Ma ona charakterystyczny owalny kształt i chropowatą powierzchnię, przyjmując barwy cielistej, żółtawej lub brązowej. Może występować pojedynczo lub w grupach.

Istnieje ponad 100 różnych typów wirusów brodawczaka ludzkiego, które powodują zmiany na skórze, błonach śluzowych i narządach płciowych.

Rodzaje brodawek na skórze to między innymi:

• brodawki zwykłe - twarde, szorstkie grudki o średnicy do centymetra, występujące najczęściej na dłoniach
• brodawki podeszwowe - podobne do zwykłych, ale większe, często z otoczką zrogowaciałego naskórka, pojawiające się na podeszwach stóp
• brodawki mozaikowe - powstające z połączenia brodawek podeszwowych, blisko siebie leżących
• brodawki płaskie - cieliste, o gładkiej powierzchni, występujące na twarzy i dłoniach

Kłykciny kończyste to brodawki powstające na błonach śluzowych, takich jak narządy płciowe i odbyt. Mogą przybierać formę miękkich narośli o kalafiorowatym kształcie. Stosunek oralny może przyczynić się do przeniesienia zakażenia na błony śluzowe w okolicach jamy ustnej i gardła.

Wirusy brodawczaka ludzkiego mogą być nisko lub wysokoonkogenne. Brodawki należą do wirusów niskoonkogennych, co oznacza, że zazwyczaj nie powodują rozwoju nowotworów.

Zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego może nastąpić poprzez bezpośredni kontakt z osobą zarażoną HPV lub poprzez kontakt z materiałem biologicznym pochodzącym od zakażonej osoby. Komórki naskórka zainfekowanej osoby mogą przetrwać na różnych powierzchniach, takich jak ręczniki, podłogi czy inne przedmioty. Miejsca o największym ryzyku zakażenia HPV to baseny, sauny i siłownie.

Zakażenie HPV jest kwestią przypadkową, zależy głównie od kontaktu z wirusem, odporności organizmu oraz zachowania odpowiednich standardów higieny.

Sposoby zapobiegania zakażeniu HPV to między innymi: regularne mycie rąk, korzystanie z własnego ręcznika, zabezpieczanie ran i zadrapań, chodzenie w klapkach na basenie, stosowanie prezerwatyw oraz dbanie o odporność organizmu poprzez zdrową dietę, aktywność fizyczną i odpowiedni sen.

Kurzajki stanowią częsty problem medyczny i są jedną z głównych przyczyn wizyt u dermatologa. Szacuje się, że co najmniej jedna trzecia populacji miała kontakt z brodawkami przynajmniej raz w życiu. Najbardziej podatne na zakażenie HPV są dzieci, osoby starsze oraz pacjenci z obniżoną odpornością. Nikt nie jest całkowicie odporny na HPV.

Drapanie brodawek, szarpanie skóry wokół nich może prowadzić do rozprzestrzenienia zmian. U osób z osłabioną odpornością może dojść do rozległego tworzenia się brodawek lub kłykcin, co może sprawiać wrażenie, że zmiany rosną jedna na drugiej.

Większość brodawek zanika samoistnie w ciągu jednego - dwóch lat. Zazwyczaj najpierw pojawia się stan zapalny w okolicy brodawki, a następnie jej zanik. Jednakże ze względu na zdolność wirusa do rozprzestrzeniania się, mogą powstawać nowe zmiany w innej lokalizacji.

Brodawkę można pomylić z odciskiem ze względu na inne przyczyny powstawania oraz zazwyczaj brak bolesności. Odciski są zazwyczaj bolesne, powstają w wyniku długotrwałego ucisku lub tarcia, charakteryzują się zgrubieniem skóry o bladożółtym kolorze oraz rdzeniu w środku. Dermatolog oprócz zbierania wywiadu, oglądania zmiany i jej otoczenia, może przeprowadzić badanie dermatoskopowe. Pod mikroskopem obraz brodawki pokazuje liczne naczynia krwionośne, które przyczyniają się do jej wzrostu.

Usuwanie brodawek powinno być wykonywane samodzielnie z należytą ostrożnością, zwłaszcza gdy znajdują się na twarzy lub błonach śluzowych. Bez recepty dostępne są w aptekach płyny, żele, kremy, plastry oparte głównie na kwasach salicylowym i mlekowym, które mają działanie złuszczające, a także zestawy do samodzielnego wymrażania. Skuteczną tradycyjną metodą usuwania brodawek jest stosowanie soku z glistnika (jaskółcze ziele), jednak należy pamiętać o potencjalnych właściwościach alergizujących rośliny.

Jeśli podejrzewasz obecność brodawek, zaleca się skonsultowanie się z dermatologiem lub lekarzem rodzinnym, pediatrą, ginekologiem lub urologiem, którzy postawią diagnozę i zalecą odpowiednie leki. Preparaty mogą być dostępne zarówno bez recepty, jak i na receptę. W leczeniu brodawek używa się na przykład imikwimodu lub preparatów zawierających 5-fluorouracyl. Terapia zwykle trwa od jednego do kilku miesięcy.

Metody usuwania brodawek obejmują: krioterapię, laseroterapię, elektrokoagulację oraz leczenie chirurgiczne.

Krioterapia, czyli usuwanie brodawek poprzez wymrażanie ich za pomocą ciekłego azotu, powoduje uszkodzenie tkanek i może pozostawić blizny.

Laser ablacyjny znika brodawki w ciągu kilkunastu sekund, ale również może pozostawić blizny. Z kolei chirurgiczne łyżeczkowanie polega na usuwaniu warstw brodawki narzędziem chirurgicznym, wymaga znieczulenia oraz może powodować blizny po zabiegu.

Elektrokoagulacja wykorzystuje prąd elektryczny do usuwania brodawek, jednak po jej usunięciu także może pojawić się blizna.

Jaskółcze ziele na kurzajki

Sok z glistnika (jaskółcze ziele) to tradycyjna metoda usuwania kurzajek, która jest skuteczna. Sok nakłada się punktowo, na zmianę. Trzeba jednak pamiętać, że sok ten ma silne właściwości barwiące oraz alergizujące.

Ocet na kurzajki

Okłady z octu, zwłaszcza z solą, są metodą, której skuteczność nie jest potwierdzona. Zaleca się unikać tej metody.

Czosnek na kurzajki

Nacieranie kurzajek czosnkiem i przykrywanie ich plastrem to metoda, której skuteczność nie została potwierdzona. Nie zaleca się stosowania tego sposobu.

Ścieranie kurzajek pumeksem

Metoda opisana w piśmiennictwie anglosaskim, polegająca na usuwaniu brodawek taśmą klejącą i ścieraniem pumeksem, może być skuteczna, ale istnieje ryzyko uszkodzenia skóry.

Lakier do paznokci na kurzajki

Malowanie kurzajek lakierem do paznokci nie jest porównywalne do stosowania preparatów na receptę zawierających fluorouracyl z kwasem salicylowym. Skuteczność tych metod nie jest taka sama.

Brodawka mozaikowa to odmiana brodawki podeszwowej, którą można zaobserwować w przypadku skupisk zmian skórnych, które mogą połączyć się ze sobą, tworząc charakterystyczne wzory.

Brodawki pospolite to niewielkie zmiany skórne, czasem nazywane brodawkami młodzieńczymi. Często występują nie tylko na dłoniach, ale również w okolicach paznokci lub pod paznokciem.

Kurzajki na twarzy to najczęściej młodociane brodawki płaskie, które można pomylić z włókniakami miękkimi. Zwykle są to pojedyncze zmiany o uszypułowanym kształcie, w kolorze od cielistego do brunatnego, osiągające różne wielkości. Można je usunąć za pomocą metod inwazyjnych, takich jak elektrokoagulacja, laser, krioterapia czy operacyjnie.

Brodawki nie wywołują zazwyczaj bólu, z wyjątkiem brodawek podeszwowych, które mogą sprawiać trudności podczas chodzenia.

Wymienić brodawkę od odcisku można brakiem rdzenia. Naczynka krwionośne są widoczne na powierzchni narośli jako czarne kropeczki. Korzeń kurzajki, czyli obszar łączący ją ze skórą, zawiera naczynia krwionośne odżywiające zmianę.

Usuwanie brodawek za pomocą leków lub innych metod może być procesem czasochłonnym. Ostatecznym celem jest całkowite zniknięcie zmiany, która często znika bez widocznych śladów. Jednak wiele zależy od wielkości brodawki, jej lokalizacji oraz zastosowanej metody - na przykład po usunięciu za pomocą pumeksu może pozostać przebarwienie.