Kości – budowa i funkcje
Kości są elementem układu ruchu. Każda kość składa się z dwóch składników: istoty zbitej na zewnątrz i istoty gąbczastej wewnątrz. Kość płaska posiada śródkość między warstwami istoty zbitej. Okostna pokrywa kość z zewnątrz, odżywia i chroni ją, a także bierze udział w przyroście kości i regeneracji po złamaniu. Jest ona bogato unaczyniona i unerwiona.
W kościach długich znajduje się jama szpikowa, w której znajduje się szpik kostny odpowiedzialny za produkcję krwinek. Kości są odporne na rozciąganie i ściskanie, jednak ich odporność na zginanie jest niewielka. Mają zdolność regeneracji, także po złamaniach. Istnieje możliwość przeszczepiania kości.
Ile kości ma człowiek?
Ilość kości w organizmie człowieka ulega zmianie w trakcie życia z powodu kostnienia elementów szkieletu w różnych momentach rozwoju. Dziecko nowo narodzone posiadają około 270 kości, nastolatek około 355 kości, a dorosły – około 206 kości. Masa szkieletu u kobiet wynosi około 10 kg, a u mężczyzn 12 kg. Proces rozwoju kości trwa od okresu prenatalnego aż do zakończenia drugiej dekady życia (około 20 lat).
Rodzaje kości
Kości mogą być podzielone ze względu na ich kształty. Dzielą się na:
- kości długie – są to kości, których długość jest znacznie większa niż pozostałe wymiary. Składają się z trzonu oraz dwóch końców – bliższego i dalszego. W kościach długich znajduje się szpik kostny, gdzie powstają komórki krwi. Przykłady to kość udowa, kość ramienna, kość piszczelowa.
- kości płaskie – charakteryzują się tym, że szerokość i długość są większe niż grubość. Są to m.in. kość potyliczna, łopatka, mostek.
- kości krótkie – posiadają podobne wymiary w każdym kierunku. Przykładem są kości nadgarstka.
- kości różnokształtne mają nieregularne kształty, takie jak żuchwa, rzepka, kości podniebienne, kręgi.
- kości pneumatyczne – posiadają puste przestrzenie wypełnione powietrzem. U człowieka występują głównie w czaszce, np. kość klinowa, czołowa, sitowa, skroniowa, szczękowa.
Choroby kości
- Złamania kości
Złamanie kości może wystąpić z powodu urazu lub powtarzających się przeciążeń. Może to być złamanie zmęczeniowe, które powstaje w wyniku mikrourazów. Złamanie to polega na przerwaniu ciągłości kości i może dotyczyć każdej kości. W przypadku osłabienia kości z powodu choroby, mogą wystąpić złamania patologiczne. - Osteoporoza
Osteoporoza to choroba układu kostnego, charakteryzująca się zwiększonym ryzykiem złamań kości z powodu zmniejszenia ich wytrzymałości mechanicznej. Nawet niewielkie urazy mogą prowadzić do złamań u osób z osteoporozą. - Choroba Pageta
Choroba Pageta to schorzenie kości o nieznanym pochodzeniu, które powoduje zaburzenia w procesach tworzenia i wchłaniania kości, prowadząc do zmian w ich budowie i zwiększonej skłonności do złamań. - Jałowa martwica kości
Jałowa martwica kości to choroba, w której fragment kości obumiera bez udziału drobnoustrojów. Najczęściej dotyka rosnących kości, występując głównie u dzieci. Może dotyczyć każdej kości. - Nowotwory złośliwe kości
Nowotwory złośliwe kości to mięsaki, które są rzadkimi nowotworami. Do nich należą między innymi mięsak kościopochodny, chrzęstniakomięsak, mięsak Ewinga, guz olbrzymiokomórkowy i włókniakomięsak. W kościach mogą również występować przerzuty innych nowotworów złośliwych.
Objawy chorób kości
Objawy problemów związanych z kośćmi różnią się w zależności od rodzaju choroby. Najczęściej pojawia się ból, który może mieć związek z urazem lub występować nagle, obrzęk, tkliwość, widoczne zniekształcenie, trudności z poruszaniem się daną częścią ciała, a czasem towarzyszą im objawy ogólne, takie jak gorączka i osłabienie.