Szybka odpowiedź: co wziąć teraz na ból ucha?

Najlepszy „lek na ból ucha” zależy od przyczyny, ale w większości przypadków pierwszym wyborem są doustne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Oto prosty plan doraźny:

• Ibuprofen: skuteczny przeciw bólowi i stanowi zapalnemu. Dorośli: 200–400 mg co 6–8 godzin (maks. 1200 mg/d bez konsultacji). Dzieci: 10 mg/kg masy ciała na dawkę co 6–8 godzin (maks. 30 mg/kg/dobę). Przyjmuj z jedzeniem, jeśli masz wrażliwy żołądek.
• Paracetamol (acetaminofen): gdy nie możesz stosować NLPZ lub jako alternatywa. Dorośli: 500–1000 mg co 6–8 godzin (nie przekraczaj 3 g/d bez konsultacji). Dzieci: 10–15 mg/kg na dawkę co 4–6 godzin (maks. 60 mg/kg/dobę).
• Krople przeciwbólowe do ucha: preparaty z lidokainą + fenazonem lub z salicylanem choliny mogą szybko złagodzić ból, ale nie stosuj ich, jeśli podejrzewasz perforację błony bębenkowej (nagłe ustąpienie bólu i wyciek z ucha) lub masz drenaż wentylacyjny.
• Przy katarze i „zatkanym” uchu: spray do nosa z ksylometazoliną lub oksymetazoliną 10–15 minut przed snem lub startem/lądowaniem w samolocie (maks. 5–7 dni) może odblokować trąbkę słuchową i zmniejszyć ból ciśnieniowy.
• Nie przekłuwaj, nie wkładaj patyczków; możesz zastosować krótki, ciepły okład na okolicę ucha (nie gorący).

Jeśli ból jest silny, towarzyszy mu wysoka gorączka, wyciek z ucha, zawroty głowy, osłabienie słuchu lub dotyczy niemowlęcia – sprawdź sekcję kiedy do lekarza.

Co najczęściej powoduje ból ucha i dlaczego to ważne?

Ból ucha (otalgia) ma różne przyczyny, a „najlepszy lek” to taki, który działa na konkretny problem:

• Ostre zapalenie ucha środkowego – częste u dzieci po infekcji wirusowej; u dorosłych także się zdarza. Objawy: ból, gorączka, uczucie pełności, czasem osłabienie słuchu.
• Zapalenie ucha zewnętrznego („ucho pływaka”) – ból przy pociąganiu małżowiny, świąd, obrzęk przewodu słuchowego, wrażliwość na dotyk.
• Barotrauma / dysfunkcja trąbki słuchowej – ból przy zmianach ciśnienia (lot, nurkowanie, katar, alergie).
• Czop woszczynowy – zatkanie, pogorszenie słuchu, czasem ból.
• Ból rzutowany – np. zęby (ósemki), staw skroniowo-żuchwowy, gardło.

W dwóch pierwszych sytuacjach często pomagają krople do ucha; w barotraumie – leki donosowe i techniki wyrównywania ciśnienia; w czopie – preparaty do rozpuszczania woszczyny. Leki przeciwbólowe doustne sprawdzają się niemal zawsze jako wsparcie.

Leki przeciwbólowe: ibuprofen czy paracetamol?

W ostrym bólu ucha doustne leki przeciwbólowe to pierwszy i najczęściej najskuteczniejszy wybór, bo działają systemowo, niezależnie od przyczyny.

Ibuprofen – kiedy jest „najlepszy”?

Ibuprofen (NLPZ) łagodzi ból i zmniejsza stan zapalny, co bywa ważne np. przy zapaleniu ucha środkowego. U dorosłych sprawdza się jako lek pierwszego wyboru, u dzieci jest bezpieczny od 3. miesiąca życia (jeżeli lekarz nie zaleci inaczej).

• Dawkowanie dorosłych: 200–400 mg co 6–8 godzin, maks. 1200 mg/d bez konsultacji.
• Dzieci: 10 mg/kg masy ciała co 6–8 godzin, maks. 30 mg/kg/dobę.
• Nie stosuj przy: aktywnym wrzodzie, ciężkiej niewydolności nerek/wątroby/serca, w III trymestrze ciąży. Uważaj, jeśli masz nadciśnienie lub choroby przewodu pokarmowego.

Paracetamol – kiedy lepszy?

Paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, ale nie przeciwzapalnie. Jest dobrym wyborem, gdy nie możesz przyjąć NLPZ (np. choroba wrzodowa, ciąża – patrz niżej) lub jako uzupełnienie, jeśli ból jest duży.

• Dorośli: 500–1000 mg co 6–8 godzin; unikaj przekraczania 3 g/d bez nadzoru.
• Dzieci: 10–15 mg/kg co 4–6 godzin; maks. 60 mg/kg/dobę.
• Nie łącz z alkoholem; zachowaj ostrożność w chorobach wątroby.

Łączenie leków

Można naprzemiennie stosować ibuprofen i paracetamol w krótkim czasie przy nasilonym bólu/gorączce, o ile nie przekraczasz dawek dobowych. Nie łącz dwóch NLPZ (np. ibuprofen + naproksen).

Krople do ucha: które i kiedy działają najlepiej

Krople to „lek miejscowy na ból ucha”. Wybór zależy od przyczyny i stanu błony bębenkowej.

Krople przeciwbólowe

• Lidokaina + fenazon – szybka ulga dzięki znieczuleniu i działaniu przeciwzapalnemu.
• Salicylan choliny – przeciwbólowo i przeciwzapalnie, pomocny przy otalgii bez perforacji.
• Ważne bezpieczeństwo: żadnych kropli przeciwbólowych, jeśli podejrzewasz perforację (wyciek, nagły spadek bólu, po ostrym szczycie bólu) lub masz drenaż uszny. Salicylany nie dla osób z nadwrażliwością na ASA i przy „aspirinowej” astmie.

Krople z antybiotykiem/steroidem (na zapalenie ucha zewnętrznego)

W „uchu pływaka” pierwszą linią są krople miejscowe. Najczęściej:

• Antybiotyk + glikokortykosteroid (np. fluorochinolon z deksametazonem lub hydrokortyzonem) – zmniejszają stan zapalny, świąd i bakteryjne zakażenie.
• Roztwory zakwaszające/antyseptyczne (np. z kwasem octowym, alkoholem izopropylowym) – dobre na łagodne przypadki i profilaktycznie po kąpieli; nie używaj, gdy jest perforacja lub silny ból/obrzęk.
• Uwaga na ototoksyczność: krople z aminoglikozydami (np. neomycyna, gentamycyna) są przeciwwskazane przy perforacji błony bębenkowej i drenażu. Fluorochinolony są bezpieczniejsze w tych sytuacjach.

Jak prawidłowo zakraplać ucho

1. Ogrzej buteleczkę w dłoni 1–2 minuty (zimne krople nasilają zawroty).
2. Połóż się na boku, pociągnij małżowinę uszną lekko ku górze i tyłowi (u dziecka ku dołowi i tyłowi), zakropl zalecaną liczbę kropel.
3. Pozostań w tej pozycji 2–5 minut; delikatnie uciśnij skrawek (tragus), by rozprowadzić lek.

Antybiotyk na ból ucha – kiedy jest potrzebny (a kiedy nie)?

W ostrym zapaleniu ucha środkowego (AOM) nie zawsze są potrzebne antybiotyki. U wielu dzieci i dorosłych objawy mijają w ciągu 48–72 godzin dzięki leczeniu przeciwbólowemu („strategia czujnej obserwacji”).

Kiedy rozważyć antybiotyk od razu?

• Niemowlęta < 6 miesięcy.
• Dzieci 6–23 miesiące z obustronnym AOM lub z wyciekiem z ucha.
• Każdy (dziecko/dorosły) z ciężkimi objawami: bardzo silny ból, gorączka ≥ 39°C, wymioty, znaczne pogorszenie stanu.
• Nawracające AOM lub współistniejące choroby przewlekłe obniżające odporność.

Jakie antybiotyki stosuje się najczęściej?

• Amoksycylina – lek pierwszego wyboru u większości chorych, dawki wyższe u dzieci (tzw. „wysokodawkowa”), u dorosłych standardowe wg zaleceń lekarza.
• Amoksycylina z kwasem klawulanowym – w razie braku poprawy, podejrzenia oporności lub nawrotów.
• Alternatywy przy alergii na penicyliny: cefalosporyny II/III generacji (jeśli brak reakcji anafilaktycznej w wywiadzie) lub makrolidy (np. azytromycyna), choć te ostatnie mogą być mniej skuteczne na niektóre bakterie.

Pełną decyzję i dawkowanie ustala lekarz. Nie przerywaj antybiotyku samodzielnie, gdy ból ustąpi po 1–2 dniach – dokończ kurację zgodnie z zaleceniem.

„Ucho pływaka” (zapalenie ucha zewnętrznego): co działa?

Typowe objawy to ból nasilający się przy dotyku i pociąganiu ucha, uczucie „palenia” i świąd, czasem wydzielina. Najlepsze leki:

• Krople z antybiotykiem + sterydem (lub antyseptyczne/zakwaszające) – leczenie pierwszego rzutu.
• Leki doustne przeciwbólowe (ibuprofen/paracetamol) – na ból.
• Delikatne oczyszczenie przewodu słuchowego przez lekarza; w silnym obrzęku – założenie knota (mecha), by krople docierały głębiej.

Unikaj patyczków do uszu – drażnią skórę i pogarszają stan. Po kąpieli osuszaj ucha ręcznikiem i rozważ profilaktyczne krople zakwaszające, jeśli masz skłonność do nawracających infekcji (tylko przy nieuszkodzonej błonie bębenkowej).

Zatkane ucho przez woszczynę: co rozpuszcza czop?

Jeśli ból wynika z czopu woszczynowego, najlepszym „lekiem” są cerumenolityki – preparaty rozmiękczające woskowinę:

• Nadtlenek karbamidu (karbamid nadtlenkowy) – rozbija woskowinę, ułatwia wypłukanie.
• Surfaktanty (np. A-Cerumen) – emulgują woskowinę.
• Oleje/parafina ciekła – zmiękczają czop.

Stosuj kilka dni zgodnie z ulotką. Jeśli nie ma poprawy lub pojawia się ból, szum, zawroty – udaj się do laryngologa na profesjonalne usunięcie (mikrosukcja, płukanie).

Nie używaj świec do uszu – są nieskuteczne i grożą poparzeniem, zatkaniem woskiem i perforacją.

Ból ucha przy locie lub katarze: co pomaga na ciśnienie?

Gdy trąbka słuchowa nie wyrównuje ciśnienia, pojawia się ból i „trzaski”. Co działa najlepiej:

• Spray do nosa z ksylometazoliną/oksymetazoliną 10–15 minut przed startem i lądowaniem (maks. 5–7 dni stosowania).
• Techniki wyrównywania ciśnienia: ziewanie, żucie gumy, manewr Valsalvy (delikatne dmuchnięcie nosem przy zamkniętych nozdrzach i ustach).
• Nawilżanie – roztwory soli morskiej, higiena nosa.
• Douste leki obkurczające z pseudoefedryną mogą pomóc dorosłym, ale nie dla wszystkich (nadciśnienie, ciąża, choroby serca – skonsultuj farmaceutę/lekarza).

Ból ucha w ciąży i podczas karmienia piersią

• Pierwszy wybór przeciwbólowy: paracetamol w najmniejszej skutecznej dawce.
• Ibuprofen/NLPZ: unikaj w III trymestrze; w I–II trymestrze tylko po konsultacji, najkrócej jak to możliwe.
• Krople miejscowe: wiele działa miejscowo i wchłania się minimalnie, ale zawsze sprawdź ulotkę i skonsultuj wybór, zwłaszcza preparaty z salicylanami i steroidami.
• Antybiotyki: dobiera lekarz – istnieją bezpieczne opcje w ciąży i laktacji (np. penicyliny).

Czego nie stosować na ból ucha

• Patyczki higieniczne – wpychają woskowinę głębiej, drażnią i uszkadzają kanał.
• Świecowanie uszu – brak skuteczności, ryzyko poparzeń i perforacji.
• Krople do ucha przy podejrzeniu perforacji (wyciek, nagłe „ustąpienie” bólu) – wyjątkiem mogą być krople zalecone przez lekarza, bezpieczne dla ucha środkowego.
• Kwas borowy/alkohol – nie stosuj na własną rękę, zwłaszcza jeśli błona może być uszkodzona.
• Aspiryna u dzieci i młodzieży – ryzyko zespołu Reye’a.

Kiedy ból ucha wymaga pilnej konsultacji?

Zgłoś się pilnie do lekarza (lub SOR), jeśli występuje:

• Wysoka gorączka, niemowlę < 3 miesięcy z gorączką.
• Silny ból nieustępujący po 24–48 h leczenia przeciwbólowego.
• Wyciek ropny/krwisty z ucha, podejrzenie perforacji.
• Znaczne pogorszenie słuchu, szumy, zawroty, nudności/wymioty.
• Silny ból i zaczerwienienie/uwypuklenie za uchem (podejrzenie zapalenia wyrostka sutkowatego).
• Uraz, ciało obce w uchu, oparzenie/chemikalia.
• Cukrzyca, immunosupresja lub przewlekły stan – ryzyko martwiczego zapalenia ucha zewnętrznego.

Najczęstsze pytania (FAQ)

Czy „najlepszy lek na ból ucha” to zawsze antybiotyk?

Nie. Wiele bólów ucha jest wirusowych lub wynika z obrzęku i nie wymaga antybiotyku. Najpierw stosuj leki przeciwbólowe, a antybiotyk – gdy są wskazania kliniczne.

Jak długo czekać na poprawę?

Zwykle 24–72 godziny. Jeśli po 48 godzinach ból/gorączka nie ustępują lub nasilają się, skontaktuj się z lekarzem.

Czy mogę stosować krople do ucha bez konsultacji?

Tak, przeciwbólowe/cerumenolityczne – jeśli nie ma wycieku i nie podejrzewasz perforacji. Zawsze czytaj ulotkę i przeciwwskazania. Przy wątpliwościach – farmaceuta pomoże dobrać bezpieczny preparat.

Co podać dziecku na silny ból ucha w nocy?

Ibuprofen lub paracetamol w dawce odpowiedniej do masy ciała; można rozważyć krople przeciwbólowe (bez perforacji). Jeśli ból utrzymuje się do rana lub towarzyszy mu wysoka gorączka, skonsultuj lekarza.

Czy kąpiel w basenie może nasilać ból ucha?

Tak, gdy masz zapalenie ucha zewnętrznego. Do czasu wyleczenia unikaj pływania i zanurzania ucha.

Czy można płukać ucho wodą utlenioną?

Lepiej wybierać preparaty do usuwania woszczyny przeznaczone do ucha. Samodzielne płukanie wodą utlenioną może podrażniać i pogarszać stan.

Podsumowanie: jaki jest najlepszy lek na ból ucha?

Nie ma jednego, uniwersalnego „najlepszego” leku – wybór zależy od przyczyny. W praktyce:

• Na start: ibuprofen lub paracetamol to najskuteczniejsze i najszybsze sposoby na ból ucha u dorosłych i dzieci.
• Krople przeciwbólowe przynoszą szybką ulgę miejscową – wyłącznie przy nieuszkodzonej błonie bębenkowej.
• Antybiotyk bywa konieczny w wybranych przypadkach zapalenia ucha środkowego – decyzja należy do lekarza.
• Na ucho pływaka najlepsze są krople miejscowe z antybiotykiem/sterydem + leki przeciwbólowe doustne.
• Na czop woszczynowy – cerumenolityk lub usunięcie przez specjalistę.
• Przy bólach ciśnieniowych – spray do nosa i techniki wyrównywania ciśnienia.

Jeśli objawy są ciężkie, nawracające lub towarzyszą im niepokojące sygnały (wyciek, zawroty, ubytek słuchu) – skontaktuj się z lekarzem laryngologiem. Prawidłowa diagnoza to najkrótsza droga do skutecznego leczenia bólu ucha.