W skrócie

Receptę na leki obniżające cholesterol (np. statyny, ezetymib, fibraty, inhibitory PCSK9) wystawia lekarz po ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego i wyników badań. Możesz ją uzyskać w poradni POZ (lekarz rodzinny), u kardiologa/diabetologa/lipidologa lub w ramach teleporady. W Polsce obowiązuje e-recepta – kod otrzymasz SMS-em lub przez Internetowe Konto Pacjenta. Leczenie to nie tylko tabletki: podstawą są dieta, aktywność i kontrola masy ciała. Po włączeniu leku konieczna jest kontrola wyników i ewentualne modyfikacje dawki.

Czym są leki na cholesterol i kiedy są potrzebne?

„Cholesterol” to skrót myślowy – lekarzy interesują konkretne frakcje: LDL-C (tzw. „zły” cholesterol), HDL-C („dobry”) oraz triglicerydy. Najsilniejszym czynnikiem ryzyka miażdżycy jest podwyższony LDL-C. Celem terapii jest zwykle obniżenie LDL-C do poziomu dostosowanego do Twojego ryzyka sercowo-naczyniowego.

Najczęściej stosowane grupy leków

• Statyny (atorwastatyna, rosuwastatyna, symwastatyna i in.) – podstawa leczenia, skutecznie obniżają LDL i ryzyko zawału/udaru.
• Ezetymib – zmniejsza wchłanianie cholesterolu; często jako dodatek do statyny lub alternatywa przy nietolerancji.
• Inhibitory PCSK9 (alirokumab, ewolokumab) – silnie obniżają LDL; w PL zwykle w ramach programów lekowych dla wybranych pacjentów.
• Bempedoinian – nowsza opcja doustna, zwłaszcza gdy statyna jest niewystarczająca lub nietolerowana.
• Fibraty – głównie na wysokie triglicerydy (np. w cukrzycy); mniejszy wpływ na LDL.
• Kwasy omega-3 w dawkach leczniczych – na ciężką hipertriglicerydemię (forma Rx różni się od suplementów).

Kiedy rozważa się leki?

Decyzja zależy od ryzyka sercowo-naczyniowego (wiek, ciśnienie, palenie, cukrzyca, choroby nerek, przebyte zdarzenia sercowo-naczyniowe) i wyjściowego LDL-C. W uproszczeniu:

• Wtórna prewencja (po zawale, udarze, z chorobą wieńcową, po zabiegach naczyniowych): zwykle natychmiast włącza się statynę w dawce intensywnej ± ezetymib/PCSK9.
• Cukrzyca typu 2 lub przewlekła choroba nerek: często wskazanie do farmakoterapii nawet przy umiarkowanie podwyższonym LDL.
• LDL ≥ 190 mg/dl (≥ 4,9 mmol/l): zwykle włącza się leki niezależnie od innych czynników.
• Hipercholesterolemia rodzinna (FH): leczenie specjalistyczne, często skojarzone.
• Ryzyko umiarkowane/duże w kalkulatorze ryzyka (np. SCORE2/Pol-SCORE2): po próbie modyfikacji stylu życia lub równolegle z nią.

Pamiętaj: ostatecznej kwalifikacji dokonuje lekarz, uwzględniając normy i Twoją sytuację kliniczną.

Gdzie i jak uzyskać receptę: POZ, specjalista, teleporada, prywatnie

1) Lekarz rodzinny (POZ, w ramach NFZ)

To najczęstsza i najszybsza ścieżka. Umów wizytę, przynieś wyniki badań lub zleć je przed wizytą. Lekarz może rozpocząć leczenie, zlecić badania kontrolne, a w razie potrzeby wystawić skierowanie do specjalisty.

2) Specjalista (kardiolog, diabetolog, lipidolog)

Wskazane przy złożonych przypadkach: nietolerancja statyn, bardzo wysokie LDL, przebyte incydenty sercowo-naczyniowe, FH, konieczność intensywnej terapii lub kwalifikacji do programu lekowego (np. inhibitory PCSK9). Na NFZ – zwykle ze skierowaniem.

3) Teleporada / e-wizyta

Receptę na leki przewlekłe można często uzyskać zdalnie, zwłaszcza w ramach kontynuacji leczenia. Lekarz powinien zebrać wywiad, mieć wgląd w Twoje wyniki (np. z