Składniki pokarmowe wpływające korzystnie na poziom cholesterolu LDL obejmują jednonienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA) oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe, szczególnie z rodziny omega-6 (n-6) (PUFA). Istotne jest ograniczenie produktów bogatych w cholesterol i zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego.

Jednonienasycone kwasy tłuszczowe oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6 (n-6) mogą obniżyć poziom cholesterolu LDL. MUFA mogą również podnieść poziom cholesterolu HDL i są obecne np. w olejach roślinnych. Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 (n-3) nie wpływają bezpośrednio na poziom cholesterolu LDL, ale zmniejszają ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Sterole i stanole roślinne mogą także obniżyć poziom LDL-cholesterolu. Oprócz diety istotna jest także regularna aktywność fizyczna. Badania na temat wpływu ziół na poziom cholesterolu są ograniczone, jednak picie wywarów ziołowych nie zastąpi zaleconego leczenia farmakologicznego i diety. Konieczna jest konsultacja z lekarzem przed przyjmowaniem preparatów ziołowych.

Odpowiedni sposób żywienia jest istotnym elementem terapii podwyższonego poziomu cholesterolu. Zalecenia dietetyczne są podobne do zasad żywienia osób zdrowych, ale należy zwrócić uwagę na ilość i jakość spożywanych tłuszczów.

Unikaj nasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak kwas laurynowy, mirystynowy, palmitynowy i stearynowy. Są one głównie obecne w produktach pochodzenia zwierzęcego, choć olej kokosowy i olej palmowy pochodzenia roślinnego są wyjątkami. Niekorzystny wpływ na organizm mają wszystkie nasycone kwasy tłuszczowe, z wyjątkiem kwasu stearynowego, który zwiększa poziom LDL-cholesterolu. Kwas laurynowy najbardziej podnosi stężenie LDL-cholesterolu, ale jednocześnie zwiększa poziom korzystnego cholesterolu HDL, co jest pozytywnym zjawiskiem. Najbardziej niekorzystne dla wskaźnika aterogenności są kwas mirystynowy i palmitynowy. Mimo różnic w działaniu, w produktach pochodzenia zwierzęcego występuje mieszanka tych kwasów.

Osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu powinny unikać tłustych mięs i wyrobów wędliniarskich. Należy wybierać produkty nabiałowe o niskiej zawartości tłuszczu lub odtłuszczone.

Izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych, które zwiększają poziom cholesterolu LDL i obniżają poziom cholesterolu HDL, powinny być eliminowane z diety osób z podwyższonym poziomem cholesterolu. Są one obecne m.in. w tłuszczach cukierniczych, fryturach, twardych margarynach i gotowych produktach cukierniczych.

Cholesterol pokarmowy, podobnie jak nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych, zwiększa poziom cholesterolu LDL. Głównymi źródłami cholesterolu pokarmowego są żółtka jaj, podroby i wędliny podrobowe. Zalecane jest spożywanie 2-3 jaj tygodniowo.

W jadłospisie dla osób z wysokim poziomem cholesterolu ważne są warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych oraz chude mięsa i ryby.

Pierwsze śniadanie

• Płatki owsiane (30 g) z siemieniem lnianym (1 łyżeczka, 5 g) na mleku o zawartości tłuszczu ≤1% (250 ml), posypane suszonymi żurawinami (1 łyżeczka, 5 g)
• Kanapka: kromka chleba (40 g) posmarowana margaryną ze sterolami lub stanolami (1 łyżeczka, 5 g), plasterki pieczonej polędwiczki wieprzowej (20 g), plasterki ogórka, natka pietruszki
• Herbata (np. zielona)

Drugie śniadanie

• Kromka chleba (40 g) posmarowana margaryną ze sterolami lub stanolami (1 łyżeczka, 5 g), serek homogenizowany chudy (2 łyżki, 30 g) z truskawkami (100 g) i listkami mięty
• Kefir o zawartości tłuszczu ≤1% (150 ml)
• Woda mineralna niskosodowa wapniowo-magnezowa

Obiad

• Barszcz czerwony z fasolą, zielem angielskim i liściem laurowym, zupa zabielona maślanką o zawartości tłuszczu ≤1%
• Zapiekanka: mięso z udka z kurczaka, pomidor, papryka czerwona, ziemniaki, margaryna ze sterolami lub stanolami, natka pietruszki
• Surówka: sałata lodowa, jogurt o zawartości tłuszczu ≤1%, ocet winny, oliwa z oliwek
• Woda mineralna niskosodowa wapniowo-magnezowa

Podwieczorek

• Galaretka: sok z pomarańczy bez dodatku cukru, mandarynka, gęsty jogurt o zawartości tłuszczu ≤1%, listki mięty
• Woda mineralna niskosodowa

Kolacja

• Chleb graham posmarowany margaryną ze sterolami lub stanolami
• Sałatka: serek sojowy tofu, kapusta pekińska, sok z cytryny, rodzynki, orzechy włoskie, olej rzepakowy

Pierwsze śniadanie

• 2 kromki chleba wieloziarnistego posmarowane margaryną ze sterolami lub stanolami
• Sałatka: chuda szynka, cykoria, grejpfrut, ocet z białego wina, olej rzepakowy
• Kakao do obniżenia zawartości tłuszczu w mleku o zawartości tłuszczu ≤1%,
• Herbata (np. zielona)

Drugie śniadanie

• Płatki jęczmienne błyskawiczne z amarantusem, z jogurtem o zawartości tłuszczu ≤1%
• Woda mineralna niskosodowa wapniowo-magnezowa

Obiad

• Zupa krem z pieczarek z warzywami i ziemniakami, zabielona mlekiem o zawartości tłuszczu ≤1%
• Pieczeń wołowa nadziewana suszonymi żurawinami, szpikowana goździkami, kasza gryczana
• Surówka: marchewka z groszkiem, margaryna ze sterolami lub stanolami
• Woda mineralna niskosodowa z plasterkami cytryny

Podwieczorek

• Koktajl: maliny, siemię lniane, mleko zsiadłe o zawartości tłuszczu ≤1%, listki mięty
• Woda mineralna niskosodowa

Kolacja

• Kromka chleba wieloziarnistego posmarowana margaryną ze sterolami lub stanolami
• Pasta: serek granulowany light, grillowany dorsz, cebula, koncentrat pomidorowy, olej rzepakowy, sok z cytryny
• Jabłko
• Herbata z owoców leśnych

Wartość kaloryczna jadłospisów wynosząca około 1500 kcal pomaga w redukcji masy ciała u pacjentów z nadwagą lub otyłością, co pomaga w obniżeniu poziomu cholesterolu we krwi. Jadłospisy opracowano zgodnie z zasadami diety śródziemnomorskiej.

Produkty zawarte w jadłospisach:

• mają niską zawartość składników zwiększających poziom cholesterolu we krwi, takich jak nasycone kwasy tłuszczowe, cholesterol pokarmowy i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych
• są bogate w składniki zmniejszające ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takie jak antyoksydanty, błonnik pokarmowy, nienasycone kwasy tłuszczowe, kwasy tłuszczowe omega-3 (n-3) PUFA, witaminy i składniki mineralne.

W jadłospisach uwzględniono chude produkty mleczne, chude mięso, tłuszcze roślinne, produkty z dodatkiem steroli lub stanoli roślinnych, dania z tłustej ryby morskiej, produkty pełnoziarniste i zioła, co jest korzystne w hipercholesterolemii.

Poniżej znajdziesz kilka propozycji potraw dla osób z wysokim poziomem cholesterolu:

• Tagliatelle z łososiem w sosie jogurtowym
• Dorsz duszony w curry
• Pieczony łosoś
• Sałatka z kopru włoskiego z cytrynowym kurczakiem
• Gulasz z soczewicy (przepis bezglutenowy)

Hipercholesterolemię można zdefiniować jako zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego we krwi, gdy poziom cholesterolu LDL przekracza 3 mmol/l.

Cholesterol jest lipidem obecnym we krwi w lipoproteinach, które są związkiem lipidowo-białkowym. Większość cholesterolu całkowitego transportowana jest przez lipoproteiny o małej gęstości, czyli LDL-C, zwane potocznie "złym" cholesterolem. Mniejsza część cholesterolu znajduje się w lipoproteinach o dużej gęstości, tj. HDL-C, czyli "dobrym" cholesterolem. Lipoproteiny LDL dostarczają komórkom cholesterol do różnych funkcji, takich jak budowa błon komórkowych i produkcja hormonów.

Z czasem, głównie z powodu diety, stężenie LDL-C we krwi wzrasta, co sprzyja rozwojowi miażdżycy. Blaszki miażdżycowe, bogate w cholesterol i makrofagi, mogą łatwo pękać, co prowadzi do powstania zakrzepu i zawału serca lub udaru mózgu. HDL-C odgrywa ważną rolę w transporcie cholesterolu z makrofagów do wątroby. Badania wykazały zależność między stężeniem cholesterolu LDL-C a chorobą wieńcową, co potwierdziły badania kliniczne. Hipercholesterolemia rodzinna, spowodowana genetyczną wadą receptora dla lipoprotein LDL, może prowadzić do wysokich stężeń cholesterolu LDL-C i miażdżycy.

Wniosek: Wysokie stężenie cholesterolu LDL-C jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej, a hipercholesterolemia rodzinna może prowadzić do przedwczesnego wystąpienia miażdżycy i choroby wieńcowej.