Cukrzyca typu 2 jest najbardziej powszechnym rodzajem cukrzycy na całym świecie. Istnieją dwa główne powody jej występowania: zaburzenia wytwarzania insuliny, które są pod wpływem czynników genetycznych, oraz insulinooporność, która może być spowodowana zarówno czynnikami genetycznymi, jak i otyłością. Rozwój cukrzycy typu 2 zależy więc od dwóch głównych czynników: genetycznych, na które nie mamy wpływu, oraz środowiskowych - głównie od otyłości brzusznej, która jest wynikiem stylu życia danej osoby i może ulec zmianie poprzez odpowiednie działania.

Cukrzyca jest chorobą postępującą, jej rozwój następuje stopniowo. Na początku objawia się otyłością oraz zaburzeniem produkcji i wydzielania insuliny spowodowanym czynnikami genetycznymi. Oznacza to, że insulina jest wytwarzana przez trzustkę, ale jej wydzielanie nie przebiega prawidłowo - jest opóźnione i trwa dłużej niż powinno. W tym czasie stężenie glukozy we krwi pozostaje w normie.

Z kolei drugim czynnikiem sprzyjającym cukrzycy jest otyłość, która powoduje insulinooporność; aby utrzymać właściwe stężenie glukozy we krwi, trzustka musi produkować coraz większe ilości insuliny. Po kilku latach komórki beta trzustki ulegają wyczerpaniu i zaczynają produkować mniej insuliny. Wtedy stężenie glukozy we krwi wzrasta, co prowadzi do diagnozy cukrzycy typu 2.

Cukrzyca typu 2 to jednostka chorobowa o podłożu genetycznym. Najczęściej diagnozowana u osób starszych, kiedyś określana nawet mianem cukrzycy starczej. Jednak z uwagi na rosnącą epidemię otyłości, wiek zachorowania na cukrzycę typu 2 uległ znacznemu obniżeniu i obecnie coraz częściej występuje u osób młodszych, często nawet u nastolatków.

Zachowanie prawidłowej masy ciała poprzez odpowiednią dietę i regularną aktywność fizyczną jest kluczowe w zapobieganiu wystąpienia cukrzycy typu 2. Ćwiczenia regularnie wykonywane pomagają zmniejszyć oporność na insulinę. Badania potwierdzają, że prawidłowe odżywianie i regularna aktywność stanowią skuteczne środki zapobiegania rozwojowi cukrzycy typu 2.

Objawy cukrzycy typu 2 pojawiają się stopniowo. Na początku, gdy poziom glukozy we krwi jest jeszcze względnie niski, nie ma zazwyczaj widocznych objawów cukrzycy. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie poziomu glukozy na czczo u osób zwiększających ryzyko wystąpienia cukrzycy, zwłaszcza jeśli mają nadwagę, nadciśnienie tętnicze, problemy z sercem, a w rodzinie występują przypadki cukrzycy.

W miarę postępu insulinooporności i zmniejszania się zdolności komórek β trzustki do produkowania insuliny, pojawiają się objawy kliniczne cukrzycy: nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, osłabienie ogólne i infekcje układu moczowo-płciowego. U osób z wysokimi poziomami glukozy we krwi może dojść do utraty masy ciała spowodowanej brakiem insuliny, co uniemożliwia komórkom wykorzystanie glukozy jako źródła energii.

Leczenie cukrzycy typu 2 jest kompleksowe i wymaga zastosowania kilku różnych metod jednocześnie. Włączają one metody niefarmakologiczne, takie jak edukacja, dieta, aktywność fizyczna, oraz leczenie farmakologiczne. Ważne jest również leczenie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, a w przypadku chorych z powikłaniami cukrzycy, konieczne jest odpowiednie postępowanie wobec nich.

W leczeniu cukrzycy typu 2 kluczowe jest zaangażowanie pacjenta w terapię, ponieważ dieta i regularna aktywność fizyczna są bardzo skuteczne. Metformina jest lekiem pierwszego wyboru, ponieważ zmniejsza insulinooporność. Jeśli po przeprowadzeniu leczenia poziom cukru nadal jest zbyt wysoki, terapia jest wzmacniana poprzez dodawanie kolejnych leków doustnych lub podskórnych. Brak skuteczności takiej terapii oznacza konieczność zażywania insuliny.

Cukrzyca prowadzi do rozwoju powikłań przewlekłych - na całym świecie co kilka sekund dochodzi do amputacji stopy z powodu cukrzycy, jest ona najczęstszą przyczyną ślepoty, a chorzy z niewydolnością nerek na tle cukrzycy stanowią największą grupę dializowanych.

Edukacja chorych stanowi istotny element terapii cukrzycy ("Im więcej wiesz o cukrzycy, tym dłużej żyjesz" - Joslin). Kluczowym celem edukacji jest promowanie współpracy pacjenta w procesie leczenia.

Aktywność fizyczna jest bardzo ważna i powinna być dostosowana do indywidualnych możliwości. Zaleca się regularne ćwiczenia fizyczne, które pomagają zmniejszyć insulinooporność. Szybki marsz, przez minimum 30 minut codziennie lub przynajmniej 3 razy w tygodniu, jest najlepszym wyborem.

Każdy pacjent cierpiący na cukrzycę typu 2 powinien być regularnie kontrolowany przez lekarza specjalizującego się w leczeniu tej choroby oraz monitorować poziom cukru we krwi za pomocą glukometru. Wśród zalecanych badań profilaktycznych ważne jest oznaczenie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c) - wskaźnika kontroli cukrzycy, co powinno być wykonywane raz w roku. Lekarz powinien także zalecić badanie stężenia albumin w moczu, aby wykluczyć występowanie nefropatii cukrzycowej. Ponadto, pacjent powinien regularnie przeprowadzać badania dna oka w celu wykrycia retinopatii cukrzycowej, oraz codziennie oglądać swoje stopy i dbać o ich higienę.