Badanie USG jąder polega na wykorzystaniu fal ultradźwiękowych przez aparat ultrasonograficzny do zobrazowania jąder, najądrzy oraz struktur powrózka nasiennego. Opcja kolorowego doplera umożliwia również zobrazowanie układu naczyniowego zaopatrującego jądra w krew. To pierwsze badanie obrazowe, które wykonuje się przy podejrzeniu patologii w worku mosznowym.

Dzięki położeniu jąder w worku mosznowym, badanie USG umożliwia dokładną ocenę struktur jądra. Jest ono bezpieczne, nie wykorzystuje promieniowania rentgenowskiego, co sprawia, że można je powtarzać wielokrotnie.

USG jąder jest kluczowym narzędziem do diagnozowania patologii w worku mosznowym i jądrach.

Wskazania do przeprowadzenia USG jąder można podzielić na pilne i planowe.

USG jąder w trybie pilnym jest najczęściej wykonywane w przypadku nagłych dolegliwości bólowych w okolicy worka mosznowego, np. zespołu ostrej moszny, spowodowanego chorobami takimi jak skręt jądra, stan zapalny jądra lub najądrza, skręt przyczepków jądra lub najądrza.

USG jąder w trybie planowym może być zalecone w przypadku palpacji nieprawidłowych mas w jądrach, nieprawidłowej wielkości jąder, obecności żylaków powrózka nasiennego lub diagnozy jądra niezstąpionego (wnętrostwo).

Badanie USG jąder nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania i może być przeprowadzone w dowolnych warunkach. Należy jednak pamiętać o następujących kwestiach:

• przed wykonaniem badania zaleca się kąpiel lub prysznic
• nie trzeba opróżniać pęcherza przed badaniem ani pić większej ilości płynów
• aktywność seksualna nie ma wpływu na wynik badania
• nie jest konieczne golenie owłosienia łonowego, gdyż nie ma ono wpływu na wynik badania. Jednakże ze względu na stosowanie żelu podczas badania, usunięcie owłosienia w przypadku bogatego owłosienia może zająć więcej czasu.

Badanie ultrasonograficzne jąder wykonywane jest zazwyczaj w pozycji leżącej na plecach. Przed przystąpieniem do badania konieczne jest zdjęcie spodni wraz z bielizną i lekkie rozchylenie nóg. Na głowicę urządzenia USG nakłada się specjalny żel, który umożliwia przekazywanie fal ultradźwiękowych do ciała. W trakcie badania wykonywane są różne ruchy głowicą, aby dokładnie zobrazować wszystkie struktury worka mosznowego. Czasami pomocne może być także wykonanie badania w innej pozycji, na przykład na stojąco. Cały proces trwa od kilku do kilkunastu minut i jest całkowicie bezbolesny. Jedynym możliwym dyskomfortem może być temperatura żelu, który czasem może być zimny, ale obecnie wiele urządzeń USG posiada specjalne uchwyty do podgrzewania żelu. Po zakończeniu badania pozostały na ciele żel usuwa się przy użyciu jednorazowych ręczników papierowych.

Badanie ultrasonograficzne jąder jest zazwyczaj wykonywane przez specjalistów z zakresu diagnostyki obrazowej, w tym radiologów, choć mogą to także robić lekarze innych specjalizacji, takich jak chirurdzy czy urolodzy po odpowiednim przygotowaniu.

Istotne jest, aby upewnić się, że osoba wykonująca badanie ma odpowiednie kwalifikacje, ponieważ wynik badania często zależy od kompetencji i doświadczenia lekarza.

Obecnie nie zaleca się wykorzystywania USG jąder jako metody przesiewowej w early detection of testicular tumors, dlatego nie ma ustalonych wytycznych odnośnie wieku ani częstotliwości wykonywania tego badania u osób bez objawów.

Miesiącem świadomości nowotworów jąder i prostaty jest listopad, a wtedy organizowane są akcje mające na celu zwiększenie świadomości na temat tych nowotworów, w tym edukacja dotycząca samobadania jąder oraz wykonywanie USG jąder.

W ramach wczesnego wykrywania guzów jąder zaleca się regularne samobadanie jąder w odpowiednich warunkach, np. po ciepłej kąpieli. Samobadanie polega na palpacyjnej ocenie jąder przez worek mosznowy, porównując wielkość i szukając ewentualnych zmian. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem, który podejmie decyzję o ewentualnym wykonaniu USG jąder.